‘Hennep is een zeer veelzijdig gewas’, zegt René Sauveur van Pantanova, een Nederlands adviesbedrijf op het gebied van hennepteelt en –verwerking. Maar de markt is moeilijk en moet worden veroverd. Neen, we hebben het niet over de hennepsoort waaruit THC wordt gewonnen, de bekende marihuana; we hebben het over industriële hennep, die als hoofdproduct zijn veelzijdige vezel heeft, en die ook veelzijdige oliën en eiwitten maakt. En cannabinoïden, stoffen met interessante medische toepassingen.
Lage footprint
Industriële hennep moet nog steeds een geloofwaardigheidskloof overwinnen. Kun je er echt niet high van worden? Nee, daarvoor ligt het gehalte THC te laag. Maar je kunt uit zijn vezel wel bouwmaterialen maken, en papier, textiel en composieten. En de plant is heel geschikt als grondstof voor ruwvoer voor melkkoeien (nee, ze worden er niet high van).
Hennep is in feite een eeuwenoud nuttig gewas, vroeger veel gebruikt voor touw maar in die toepassing verdrongen door sisal. Moderne soorten hennep zijn op vele markten toepasbaar. Een veelzijdig gewas, een gewas van de toekomst. Hoewel juist die veelzijdigheid op korte termijn een obstakel vormt omdat de oogst op meerdere markten tegelijkertijd moet worden verkocht. Vierkantsverwaarding, zoals dit tegenwoordig wordt genoemd.
Een bijzonderheid van hennep is dat het gewas erg weinig inputs nodig heeft. Het heeft geen pesticiden nodig en weinig water, ook bij verwerking – een eigenschap die hennep deelt met andere vezelgewassen als vlas, maar hennep springt er in deze opzichten nog uit. Hennep heeft daarom een buitengewoon lage footprint, aldus een recente studie van het Duitse nova-Institut. Bovendien is hennep erg geschikt als bodemverbeteraar, een groot voordeel in West-Europa waar het humusgehalte van de akkergrond steeds daalt.
‘Alles bij elkaar’, zegt René Sauveur, ‘heeft hennep alles in zich om het vierde gewas te worden in de gewasrotatie.’ Hij werkt aan verbetering van de business case. Boerenorganisaties hebben al veel belangstelling en in Gelderland is René bezig met een grootschalig experiment. In heel Europa werd in 2015 ongeveer 22.000 ha hennep aangeplant, een toename van 20 procent ten opzichte van 2014, vooral in Polen. Voor Nederland ziet René mogelijkheden voor doorgroei tot 5.000 ha in 2018 en daarna tot een twee keer zo groot areaal.
Vele toepassingen voor hennep
De belangstelling voor hennep groeit gestaag, al jarenlang. De laatste bijeenkomst van de European Industrial Hemp Association (EIHA) vorige maand in Duitsland, werd bezocht door een recordaantal van 260 deelnemers uit 38 landen. Het aantal toepassingen groeit ook steeds. Voor de herontdekking van hennep in de jaren negentig van de vorige eeuw werd het gewas vooral gebruikt voor het maken van speciaal papier. Nog steeds gaat de helft van de oogst daar naartoe, maar andere toepassingen zijn in opkomst. Zoals isolatiemateriaal (een kwart van de productie) en matten gebruikt als afdekmateriaal in de tuinbouw, als substraat voor gewassen als tuinkers en als ondergrond voor barende zeugen. En dan is er de groeiende markt voor biocomposieten, vooral gebruikt in de auto-industrie voor binnenpanelen. Van alle biocomposieten wordt 96 procent versterkt met hennepvezel, aldus de EIHA.
De binnenkant van de stengel (scheven of lemen) is heel geschikt als ligbed voor melkvee en stalstrooisel voor paarden. En als vulling in kalkhennepstenen en als isolerend plaatmateriaal. Dan hebben we het nog niet eens over voedingsmiddelen en voedingsadditieven uit industriële hennep, zoals hennepolie (met een uitstekende balans van omega-3 en -6 vetzuren). Of over CBD (cannabidiol), een cannabinoïde waarvan sommigen heel veel verwachten, ook in medicinale toepassingen. Maar daar kijken we in een volgend artikel naar.
Green deal
‘Met verwaarding van het hele gewas moet een sluitende business case haalbaar zijn,’ zegt René Sauveur. Dit betekent zowel aanwakkeren van de belangstelling bij boeren en hun organisaties, als het ontwikkelen van de markten: die van ruwvoer (voor koeien en ander melkvee), textiel, bouwmaterialen en composieten. Hiervoor sloten René en anderen de Green Deal Natuurvezels met de Nederlandse overheid. De deelnemers, circa 25 bedrijven, kennisinstellingen en overheden spannen zich op basis daarvan in, de haalbaarheid van nieuwe natuurvezelketens aan te tonen. ‘Ik durf te zeggen dat hennep op het niveau van de Rijksoverheid en provincies anno 2015 salonfähig is. Nu de rest van Nederland nog,’ zegt René.
Toepassing van hennepproducten in de voeding is veelbelovend, maar henneptelers moeten volgens hem eerst het laaghangende fruit plukken in de vier genoemde markten voordat ze met succes de voedingsmarkt kunnen gaan betreden. En er ligt nog een vracht aan kennis over hennep bij landbouwinstituten als Wageningen UR. Kennis die ontwikkeld is omdat daar ooit subsidie voor was, maar die vervolgens op de plank is blijven liggen. René staat al bijna 20 jaar op de bres voor hennep. ‘Ik verwacht dat de doorbraak nu echt dichtbij is.’