Landschappelijk is er nauwelijks een grens tussen Niedersachsen en Noord-Nederland. Aan beide zijden van de grens is de biobased economy in volle ontwikkeling. Veel onderzoek en overleg vindt plaats in het samenwerkingsverband Eems-Dollard Regio (EDR). Enkele belangrijke verschillen tussen de regio’s zijn: een meer individuele aanpak in Duitsland tegenover de coöperaties in Noord Nederland, met als gevolg een kleinschaliger structuur in Duitsland en een grotere gerichtheid op de toepassingen. Er komt wel wetenschappelijk onderzoek aan te pas, maar minder fundamenteel dan in Nederland.
Niedersachsen is vooral bezig met bio-energie, speciaal met biogas en gericht op de ontwikkeling van natuurlijke materialen. Een groot verschil is de toepassing van wind- en zonne-energie. In Duitsland is vrijwel elk dak belegd met zonnepanelen en er staan meer privé windmolens.
Netwerken tussen ondernemingen en boeren
In Werlte, midden in het agrarische landschap ligt het Kompetenzzentrum 3N: Niedersachsen-Netzwerk Nachwachsende Rohstoffe. Het is klein en er hoort een demonstratie Klimazentrum bij, waar allerlei vormen van houtstook voor verwarming, innovatieve energietechniek en natuurlijke isolatiematerialen – zoals gras – in de praktijk worden getoond.
‘Behalve onze hoofdvestiging in Werlte, hebben we ook nog een bureau in Göttingen in het uiterste zuiden van Nedersaksen,’ zegt mevrouw dr. Marie-Luise Rottmann-Meyer, directeur van het centrum. ‘We geven vooral voorlichting en brengen netwerken tot stand tussen kleine en grote ondernemingen en boeren die gezamenlijk biogasinstallaties willen opzetten. En we stimuleren onderzoek aan nieuwe materialen en aan de mogelijkheden voor efficiencyverhoging van biogasinstallaties. We doen in de regio veel onderzoek aan cascade (bioraffinage) van agrarische grondstoffen. Meestal in proefbedrijven. Maar we werken bijvoorbeeld ook nauw samen met de universiteiten en de Fachhochschulen in de regio, ook met Bremen en Gent, en ons centrum in het zuiden is sterk verbonden met de Hochschule Hildesheim Göttingen.’
De bevolking heeft de overstap naar een duurzame samenleving al gemaakt
‘Wat wij doen is productie en gebruik op elkaar afstemmen zodat er niet te veel komt, en producenten van biogas elkaar niet in de weg gaan zitten. Bovendien zijn wind- en zonne-energie hier in de regio ruim aanwezig. De bevolking hier staat ook geheel achter deze ontwikkelingen. Een van de redenen dat de Bondsregering de afschaffing van kernenergie vrijwel probleemloos aan de bevolking kon voorstellen, is gelegen in het feit dat onze bevolking de overstap naar een duurzame samenleving in gedachten al gemaakt heeft. Daarom zal de werkelijke vervulling daarvan geen schokeffecten met zich mee brengen. De tijd en de regio zijn rijp voor een dergelijke overstap.’
Weer terug naar biogas. Zoals gezegd, speelt die bij ons een hoofdrol in de biobased economy van de regio. Een derde gedeelte van de biostroom in Duitsland komt uit vergistingsbedrijven in Nedersaksen. Er zijn in de deelstaat zeker 1300 vergistingsinstallaties. De grote producenten zijn daar nog niet ingestapt, vandaar dat biogasproductie op deze kleinschalige manier mogelijk is. ‘Het is de vraag of een dergelijke kleinschalige productie van biogas in Nederland ook op deze manier mogelijk is omdat daar alles veel grootschaliger wordt georganiseerd.’
‘ We zijn hier bezig met de ontwikkeling van nieuwe bieten, niet voor de suikerproductie of voor veevoeder, maar bestemd voor het maken van biogas.’ Zegt Marie-Luise Rottmann. ‘De suikerbiet is hier in 30 jaar al niet meer geproduceerd omdat mais economisch zinvoller was om te verbouwen, maar nu zijn we, samen met Nord Zucker en met regionale boeren en ondernemingen bezig met een nieuwe productieketen voor biet. Speciaal voor de biogasvoorziening. We werken in dit project samen met telers in Drenthe.
Met dank aan de NOM, ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland