Veel betrokkenheid bij duurzaamheid op het Springtij festival, vorige week op Terschelling. Maar niet bij de vertegenwoordigers van de energiesector, die wel zo moedig waren geweest om hun onduurzame beleid toe te lichten voor een zeer kritische zaal. Een kolenbelasting van € 150 miljoen? Dan ook maar € 150 miljoen minder aan bijstook van biomassa!
Vier dagen duurt het Springtij festival op het Waddeneiland Terschelling, compleet met ‘eilandgevoel’. Een dag was ik er slechts, maar dat was al een feest onder gelijkgestemden. Een echt festival met veel activiteiten, zoals de mogelijkheid om in allerlei types elektrische auto’s een tochtje over het eiland te maken. Een soort Oerol – een in Nederland uniek kunstfestival op dat zelfde eiland; Wouter van Dieren, geboren op Terschelling en organisator van Springtij was jarenlang ook bij Oerol betrokken – voor 300 mensen die geloven dat we het anders moeten doen in de wereld. Duurzamer.
Veel commitment
Toegegeven, het is een wat versleten woord voor een beweging die wel op gang is gekomen en brede gevoelens van ‘ja zo zou het moeten’ in de samenleving oproept, maar nog niet erg veel heeft bereikt. Waarom niet? Tja, misschien omdat de overheid ons, goedwillende burgers laatste tientallen jaren op dit punt geweldig in de steek heeft gelaten, zoals Alexander Rinnooy Kan, een van de sprekers op die zaterdagmorgen eind september, opmerkte. Visieloos. ‘Alle bedrijven beklagen zich over de nalatigheid en over de zigzag koers van de overheid, maar de politiek kan ook niet alles en de private sector heeft op dit moment betere kansen dan de politiek,’ zo betoogde hij. En die Nederlandse overheid heeft toch ook wel enkele goede dingen gedaan zoals steeds maar weer gehamerd op internationale richtlijnen. ‘Uiteindelijk krijg je de publieke sector die je verdient,’ zei Rinnooy Kan, ‘ en verwacht toch ook niet teveel van de private sector. Zet niet je verstand op nul en je gevoel op honderd,’ hield hij zijn gehoor voor.
Er is heel veel committent in Nederland, zeker op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Het bedrijfsleven trekt de kar van de duurzaamheid en is bijvoorbeeld zeer goed bezig met totale verduurzaming van de internationale toeleveringsketen. Een geweldige klus. Maar misschien mogen we van hen toch ook niet weer teveel verwachten. Ook zij zitten gevangen in regels en afspraken en elke verandering lokt een ander effect uit. De gevestigde belangen zijn groot en verandering van koers is moeilijk. Dat bleek wel uit de discussie tussen de zaal en drie aanwezige energiebazen (Dick Benschop (Shell Nederland), Hans Alders (EnergieNed) en Gertjan Lankhorst (GasTerra)) over het gebrek aan initiatieven, ja zelfs achteruitgang in het gebruik van hernieuwbare brandstoffen in de sector. De angst dat zij te weinig energie zouden kunnen leveren, doet Nederland beslissen om maar gelijk drie nieuwe kolencentrales te bouwen. Volkomen achterhaald als je ook maar een greintje duurzaamheidsbesef in je donder hebt.
Blij met schaliegas?
Van duurzame bijmenging is ook steeds minder sprake naarmate in Europa steeds meer kolen worden ingezet. Een kolenbelasting van 150 miljoen euro doet de energieleveranciers gelijk besluiten om dan voor 150 miljoen minder biomassa bij te stoken. Niets is dus zo lastig als een reële energiediscussie met een zaal die geheel gebrand is op vernieuwing. Dick Benschop meldde nog dat in Amerika, zonder dat van enig beleid op dit punt sprake is, toch de CO2-uitstoot terugloopt omdat ze daar nu meer gas stoken. Hij vond het een goed voorbeeld van verbetering. Maar het schaliegas dat daar nu groot wordt ingezet, brengt die uitstoot ten opzichte van kolen wel iets omlaag, maar doet uiteindelijk structureel niets aan het broeikaseffect en heeft met hernieuwbare brandstoffen ook niets te maken. De energiesector is er enthousiast over, maar de zaal was er niet blij mee. Ook op de vraag waarom Shell op de Noordpool gaat winnen, had hij slechts als antwoord dat De Amerikaanse overheid het wil en dat Shell daar dus gaat boren. Een antwoord dat de verschillen in opvattingen over energievoorziening duidelijk naar voren bracht, De Springtijgangers waren het er niet mee eens, maar Wouter nam ze een beetje in bescherming door te zeggen dat het toch moedig van hen was om te verschijnen in deze omgeving. Misschien wel, maar het maakte het ontbreken van echt duurzaam committent voor schone hernieuwbare brandstoffen, pijnlijk duidelijk. Het blijft toch echt puur een kwestie van kosten. Verder was het een heerlijk festival, met te weinig managers uit het bedrijfsleven en te weinig politici.