Boeren gaan heel anders met hun kennis om dan grote bedrijven. Gelukkig maar. Stel dat Shell de wereldvoedselvoorziening voor zijn rekening zou moeten nemen. Het zou op een grote mislukking uitlopen. Want de marges in de landbouw zijn veel te klein. Dat komt niet door het achterblijven van de landbouw – zeker in West-Europa is de landbouw hoog-technologisch en zeer kapitaalintensief. Maar het rendement op het geïnvesteerd kapitaal is lager. Boeren nemen doorgaans genoegen met 2-5% rendement op hun kapitaal. In de voedselverwerkende industrie is dat al hoger, 6-8%. In de chemie is het tenminste 25%. Elk oliebedrijf zou spoedig het bijltje erbij neergooien. Dat we niet van honger omkomen is te danken aan al die agrarische ondernemers die genoegen nemen met een laag rendement.
Het agrarisch kennismodel
Terwijl het grote bedrijf zijn kennis zo veel mogelijk afschermt, met patenten en ook op andere manieren, delen boeren hun kennis. Ze hoeven niet te groeien ten koste van anderen. En wanneer zij hun laatste opbrengstverhogende vindingen vertellen aan hun collega’s, weten ze dat zij omgekeerd ook openheid van hen zullen krijgen. Uiteindelijk profiteren zij allemaal.
In de biobased society zullen we veel meer gebruik gaan maken van het agrarische kennismodel. Dat komt doordat wij allemaal boeren zullen worden. Boeren in deeltijd, of hobbyboeren zoals ik dat heb genoemd (zie mijn column van 1 januari 2013). Met de technologie die nu wordt ontwikkeld kan iedereen geld verdienen. Die beweging is al gaande, met zonnecellen op je dak. Hij zal nog worden versterkt wanneer biosolar cells op de markt gaan komen. Zonnecellen die geen elektriciteit maken maar een brandstof, of grondstof voor de industrie. Waarom zou je, als je winst maakt van je dak, geen handige tips geven aan je buren?
De hedonistische samenleving
Wij leven in een hedonistische samenleving. Wij zijn primair gericht op ons individuele welbevinden; het collectieve welbevinden is daarvan afgeleid. Zelf je energie maken sluit daar mooi bij aan. Het geeft zelfbevestiging en vertegenwoordigt daarmee een grote kracht. Het rendement op het geïnvesteerde vermogen (de economische impuls) vormt niet de primaire drijfveer om zelf je energie op te wekken, maar de zelfbevestiging. Dit hedonisme gaat een stuwende factor worden achter de opkomst van kleinschalige technologieën. In Zuid-Duitsland, het welvarendste gebied van Europa, liggen nu al zo veel zonnecellen op de daken dat het elektriciteitsnet het soms niet aan kan. Het hobbyboeren slaat aan.
Meer energie in plaats van minder
Uiteindelijk zullen we misschien wel meer energie gaan gebruiken dan nu, omdat we de binnenkomende energie beter gaan benutten. Nu wordt in de landbouw nog maar een half procent van de binnenkomende energie gebruikt. Er is geen andere industriële sector die weg komt met zo’n laag rendement, en er is nog geen wijdverbreide sense of urgency om dit te verbeteren. Zo zet de biobased economy weliswaar sterk in op cascadering, maar aan de output-kant van de landbouw, terwijl de ruimte voor verbetering juist aan de input-kant zit. Daar wil je cascadering, en dat ontwikkelen we met ons BioSolar Cells consortium. Meerdere technologieën in cascade op hetzelfde grondoppervlak om zoveel mogelijk zonne-energie te benutten. Op dit moment kun je met zonnepanelen al tien keer zoveel omzet boeken als met gewassen. Waar een boer € 2.000-3.000 omzet maakt, haal je met zonnepanelen met gemak € 25.000. Het is dan een kwestie van tijd en dan gaat het rendement omhoog, doordat de technologie goedkoper wordt en de productie slimmer. Innovatie door integratie in de bestaande technologische infrastructuur: met kunstbladeren, algen, en verbetering van de opbrengst van planten. Je gooit bijna geen energie weg, en hebt meer om te gebruiken. Er zit ruim voldoende energie in zonlicht, voor voedsel en voor andere toepassingen, zelfs in Noordwest Europa.
Samenwerking om interfaces te managen
Zoals boeren coöperaties vormen om hun belangen beter te kunnen behartigen, zo zal dat ook bij hobbyboeren het geval zijn. De hobbyboer leeft niet op een eiland, net zo min als de echte boer. De golden bullet van duurzaamheid is het sluiten van kringlopen, op iedere schaal. Hoe kleinschaliger, des te minder verlies met opslag en transport. Tussen de kleinschaligheid van de (hobby)boer en de grootschalige kringlopen van de buitenwereld staan interfaces, zoals elektriciteits- en gasnetten. De hobbyboer moet overtollige elektriciteit en brandstof aan het net kunnen leveren. Wanneer het product van de biosolar cells een vloeistof is, moet dit worden opgehaald. Coöperaties zijn nodig om dit goed te organiseren, en waar nodig op te komen voor de belangen van hun leden. Zoals om het gas- of elektriciteitsnet geschikt te maken voor vele kleine inputs.
Kleinschalige technologie leidt zo tot nieuw ondernemerschap. Niet primair om er rijk van te worden, maar voor ons individuele welbevinden. Ondernemerschap bovendien waarmee we ons verbinden met onze omgeving, en ons er niet van isoleren. Ook de kennis die we daarbij opdoen, gaan we delen. In de toekomst gaan we heel anders met kennis om.
Huub de Groot.
Fotosynthese gaat de kermn worden van de enrgievoorziening.Hij doelt op een expancionele vooruitgang in onze energie voorziening.Volgens mij is dat de grootste fout die wij kunnen maken.
Nual is 70% van ons energieverbruik gereserveed voornutteloze zaken.Wij breken daarmee de natuurlijke processen af.Als een giftig zuur vreet het in onze aardse biologische structuur inWij denken de natuurlijke loop der dingen niet nodig te hebben. Wij werken naar een staat toe zoals wij die in de ruimte totstand hebben gebracht. Een capsule onder druk, alles aangepast aan een beperkt verblijf.Die beperking voorspelt een ellendigeinde.Een eindeloos einde.
Huub de Groot; de naam sugereerd iets maar de uitkomst van zijn droom is een nachtmerrie.Hij denkt dat de enorme vooruitgang in de sector energie de werled beter zal maken. Maar.
De natuur hoort te bepalen waar en hoe energie wordt verdeelt.Het gebruik is voor de werkers.
Dat is de strekking van het Bijbelse. In het zweet uws aanschijns zult gij uw brood verdienen.Niet in het zweet van lui profiteren van zonnecellen. Dat is een utopie.
Dat is een ontregelde maatschappijvorm.
Werken moet de mens voor de kost.Met de fotosynthese van mijnheer Huub ontregelen wij het mens zijn.
Wij worden dan afhankelijk van machtstructuren.
Het beheersen van de processen die zonder direct energie te leveren leven genereerd is onmenselijk. Een groot aantal mensenbewijst niet dat een nog groter aantal menselijker is. Wij moeten ons afhankelijk willen weten van de natuur.
M. Dijksman
Ik denk dat steeds meer mensen ook daadwerkelijk weer terugwillen naar de agrarische wijde en leefomgeving. Waar we vroeger te maken kregen met een trend in de verstedelijking, gaat we nu weer terug naar het plattelandsleven.