Er zit veel emotie in de food/fuel discussie. Uiteraard verpakt in keurige argumenten en aangevuld met beschouwingen over LCA en ILUC, maar allemaal uitgaand van een dagelijkse kom rijst voor de arme medemens en zorg voor de aarde. Overigens prima uitgangspunten. Precies hoeveel emotie in de discussie zit, daarnaar kunnen wij slechts gissen: maar toch denk ik dat het zeker zo’n driekwart is – uiteindelijk draait de discussie uit op stellingen van romantiek tegen rationaliteit.
Veel belangen rond food/fuel
Romantiek vanuit de kant van maatschappelijk bevlogen groeperingen, die de ‘hongerende Afrikaan’ en de slechtheid van de (westerse) landopkopers als uitgangspunt nemen; en rationaliteit vanuit de vaak niet minder betrokken groepen die ervan uitgaan dat we het allemaal zo zorgvuldig mogelijk moeten doen, dat we alle belangen in het oog moeten houden, dat Europa zijn zelf ontwikkelde technologie moet kunnen toepassen, en dat we er ook nog geld aan moeten verdienen. Er zijn in de samenleving heel wat groepen die er belang bij hebben dat de biobased economy zich niet verder, of in ieder geval niet zo snel ontwikkelt – denk bijvoorbeeld aan ‘Big Oil’ die ook al een rem op de ontwikkeling van zonne-energie zette. De belangen van tegenstanders van biobased vanuit business overwegingen en tegenstanders vanuit morele overtuiging vallen soms wonderwel samen.
Dit is een lange inleiding naar de bijeenkomst over de food/fuel discussie die 23 april in Den Haag werd gehouden. Daar werd de scheidslijn tussen romantici en rationalisten duidelijk. Misschien hoeven we dit soort discussies straks niet meer te houden. Dan is iedereen er hopelijk van overtuigd dat de food/fuel discussie in feite niet bestaat. Of, niet méér bestaat want we zijn er toch lang mee bezig geweest. Dat het er uiteindelijk om gaat dat we bij het maken van biobrandstoffen alle belangen zo goed mogelijk afwegen, uiterst zorgvuldig te werk gaan en iedereen het zijne geven.
Conventional versus advanced
Dan kunnen we misschien – nu we toch aan het gladstrijken zijn – die andere vruchteloze discussie ook uit de wereld helpen. Namelijk die tussen eerste en tweede generatie biobrandstoffen. Mensen die er dagelijks mee bezig zijn, spreken al langer over ‘conventional versus advanced’ biofuels (misschien te vertalen met ‘gewone versus voortgezette biobrandstoffen’?). De advanced biofuels zijn brandstoffen waarbij een steeds betere technologie wordt toegepast. Bovendien, wie zal zeggen of het op een gegeven moment juist niet erg zinvol kan zijn om biofuels rechtstreeks uit voeding te maken als dat de beste resultaten oplevert voor de betrokken boeren, plaatselijke bevolking, verwerkers en de markt – waarbij die laatste heus niet de bepalende factor hoeft te zijn. En om deze discussie nog eens bij te punten: de eerste generatie is een noodzakelijke opstap geweest naar de tweede generatie. Verder was die eerste generatie biobrandstoffen vaak helemaal niet zo slecht voor de voedsel- en veevoedervoorziening, doordat dank zij bioraffinage de nuttige producten gescheiden konden worden aangeleverd.
Chemie/biobrandstof
Als we nu toch bezig zijn met het opruimen van de gevechtsposten tussen romantici en rationalisten en het slechten van de barrières tussen eerste en tweede generatie biobrandstoffen, dan mogen we een heel belangrijke tegenstelling niet vergeten: die tussen biobrandstoffen en chemische grondstoffen. Energievoorziening is in feite een opgelost probleem (behalve misschien de brandstofvoorziening voor zwaar, vrachtverkeer en voor de luchtvaart waarvoor biobrandstoffen erg geschikt zijn): zonne-energie heeft de toekomst, in het begin nog aangevuld door (schalie)gas. Maar levering van grondstoffen voor de chemie is een heel andere zaak. Daar is uiteindelijk, als de olie op is en daarmee de basis voor de petrochemie verdwijnt, geen andere grondstof beschikbaar dan de levende natuur. Dat geldt ook voor biomaterialen, kunststoffen dus. Bijkomend voordeel: er zijn veel minder chemicaliën nodig dan biobrandstof; een food/chemicals discussie is, gezien de hoeveelheden waar het om gaat, niet relevant.