Als de plannen uitwerken zoals bedoeld, zou de nieuwe Matrìcafabriek in Porto Torres (Sardinië) een voorbeeld kunnen gaan vormen voor de industriële toekomst van heel Europa. Het Matrìcaproject van € 500 miljoen zal de vestiging van een oude petrochemische fabriek veranderen in een moderne bioraffinaderij met een zeer onpretentieuze grondstof: de distel. Waaruit de fabriek biochemicaliën zal maken, evenals biochemische tussenproducten, smeermiddelen en groene toeslagstoffen voor rubbers.
De boer gaat meer verdienen
Matrìca is een woord uit het lokale Gallurische dialect, dat ‘moeder’ betekent in de zin van oermoeder die leven schept en vernieuwt. Het bedrijf Matrìca is een joint venture van Versalis, een dochter van Eni, het Italiaanse petrochemische bedrijf, en Novamont, een van ’s werelds toonaangevende bedrijven op het gebied van bioplastics. De distel, evenals andere oliehoudende planten, vormt de grondstof voor een bioraffinaderij van de ‘derde generatie’, die nu in Porto Torres wordt gebouwd. De distel is een meerjarige kruidachtige plant, volledig aangepast aan het Mediterrane klimaat, dus goed bestand tegen hoge temperaturen en droogte. Hij groeit in herfst, winter en het vroege voorjaar op marginale, relatief onvruchtbare akkers, met hoge opbrengsten aan lignocellulose en aan zaden met hoge oliegehaltes, zelfs zonder veel bewatering.
Op veel land in Sardinië brengt graan nu te weinig op: de productiekosten bedragen € 600-700 per hectare, en bij een opbrengst van 2 ton per hectare brengt de oogst rond € 600 per hectare op. De distel is een veel voorkomend kruid op land dat is braak gelegd met Europese subsidies; nu blijkt dezelfde distel een uitstekende grondstof te zijn voor bioraffinage. Op marginaal land is de geschatte opbrengst vanaf het tweede jaar ongeveer 15-17 ton per hectare aan biomassa, en 1,5-1,9 ton per hectare aan zaad. De netto geldelijke opbrengst voor de boer bij deze hoeveelheden is € 280-380 per hectare, nog zonder Europese subsidie. Op vruchtbare grond kunnen de resultaten nog beter zijn: een oogst van 29 ton per hectare aan biomassa en 2,4 ton per hectare aan zaad. Het netto resultaat is wel sterk afhankelijk van doelmatige oogsttechnologie, die nog in ontwikkeling is.
Een geweldige kans voor Sardinië
In eerste instantie zal de geoogste lignocellulose worden gebruikt voor energieproductie, maar in de toekomst zal biomassa zoveel mogelijk worden omgezet in waardevolle producten (bijvoorbeeld suikers, om daaruit biochemicaliën te maken). Olie uit zaden zal worden gebruikt om er bouwstenen voor bioplastics van te maken. ‘Maar het gaat bij de distel niet alleen om biomassa en olie,’ zei Mauro Marchetti van de Italiaanse Onderzoeksraad (CNR) op een conferentie in het voorjaar van 2013. ‘Het gaat ook om stoffen met veel toegevoegde waarde: eiwitrijk meel en nectar.’ Het meel zou kunnen worden verwerkt tot veevoer, vooral voor de koeien en geiten van het eiland, en uit de nectar zou honing van hoge kwaliteit kunnen worden gemaakt.
‘Efficiënt gebruik van grondstoffen,’ zei Marco Versari, lid van de directie van Matrìca in 2013, ‘betekent niet alleen maar een strategische noodzaak voor de aarde in milieutermen, maar ook een enorme kans om concurrentiekracht en innovatie van de Sardijnse economie te versterken, op basis van nieuwe technologieën die goed aansluiten op verschillende lokale gebieden.’
Nieuwe plaatselijke werkgelegenheid
De nieuwe fabriek is van belang voor de lokale werkgelegenheid. Op dit moment werken zo’n 200 man aan de bouw van de nieuwe fabriek, en als de fabriek eenmaal op volle capaciteit draait kunnen er 680 mensen werken, waarvan velen werkloos werden toen de Eni-fabriek werd gesloten. Ook afgestudeerden aan de plaatselijke universiteiten van Sassari en Cagliari kunnen in de fabriek terecht. Bovendien wil Matrìca een geïntegreerde productketen ontwikkelen van plantaardige olie tot bioplastics, en aanhaken op de markt van biochemicaliën die naar verwachting sterk zal gaan groeien.
Het oude industrieterrein stond niet echt bekend om zijn milieukwaliteiten. Milieugroepen maakten gewag van ‘ernstige verontreiniging van de zee door lozingen van giftige stoffen’. Maar onder het nieuwe plan valt ook het schoonmaken van de oude site, naast versterking van de economie van Sardinië.
http://www.matrica.it
http://www.icis.com/Articles/2011/06/21/9471520/insight-porto-torres-to-close-only-to-be-born-again.html
http://operationgreenrights.blogspot.nl/2013/10/anonymous-against-exploitation-of-man.html