Wageningen Academy organiseerde in april jl. al voor de tiende keer een cursus Biomassa, voor ondernemers, onderzoekers en beleidsmakers. Een cursus die een beeld geeft van de snelle ontwikkelingen op dit gebied. Al tien jaar gegeven door Johan Sanders en Wolter Elbersen van Wageningen UR. Met ditmaal als sterspreker Jan Noordegraaf van Synbra over de vele problemen die de groene ondernemer op zijn pad vindt.
Het zwaartepunt in discussies over biomassa verschuift snel. Tien jaar geleden ging de cursus Biomassa vooral over het broeikaseffect. De discussie daarover was net opgelaaid. En dus keek iedereen in de eerste plaats naar gebruik van biomassa voor het maken van energie: elektriciteit en warmte. In 2006 dacht het Platform Groene Grondstoffen bijvoorbeeld dat Nederland tot 30% van zijn energiegebruik zou kunnen opwekken met biomassa, in het jaar 2030. En tegelijkertijd ging de cursus Biomassa over het verwerken van afval (pardon reststoffen) in diervoeding. De gekkekoeienziekte was net geweest, veel stoffen werden verboden in diervoer, waar moesten de bijproducten in godsnaam heen? Dat was voor de diervoedersector (en voor slachthuizen e.d.) een acuut probleem, helemaal niet van 2030. De cursus toonde dat biomassa op vele manieren kan worden gebruikt, nieuwe toepassingen liggen altijd voor het grijpen.
Bioraffinage
Tegenwoordig weten we dat gebruik van biomassa alleen loont wanneer er meerdere producten worden gemaakt uit de grondstof, voor verschillende markten. Biomassa alleen voor energie? Daar zal altijd subsidie bij moeten, zo toonde Johan Sanders aan in zijn afscheidsrede bij Wageningen UR, kort geleden. Zoek dus ook altijd markten voor andere componenten van de grondstof. Zoals eiwitten. Of speciale moleculen, ‘inhoudsstoffen’ als afweerstoffen tegen schimmels of insecten. Dat is het principe van bioraffinage: meer dan één product maken. Zonder bioraffinage geen toekomst voor biomassa.
Nu worden toepassingen van biomassa nog vaak gestuurd door subsidies. Te vaak, vinden de leiders van de cursus Biomassa. Elbersen: ‘Het is natuurlijk mooi wanneer een ondernemer kansen ziet. Maar je moet ook gevoelig zijn voor beleid, want subsidieregelingen kunnen ook worden ingetrokken. Zo dacht men een jaar of acht geleden dat stoken met palmolie een duurzame vervanger zou zijn voor aardolie. Er werd zelfs subsidie voor gegeven. Maar palmolie is een belangrijk voedingsmiddel in Azië, en oliepalmplantages zijn vaak niet duurzaam. De subsidie werd dus al snel weer ingetrokken, en ondernemers die daarop hadden gerekend, zaten met de brokken. Soms tot faillissement aan toe.’
Elk jaar een andere cursus Biomassa
Elk jaar zijn er andere sprekers en onderwerpen. Hoogtepunt dit jaar was het verhaal van Jan Noordegraaf van Synbra over de vele obstakels die de ondernemer op dit gebied op zijn pad vindt. Synbra maakt producten uit PLA, een bioplastic met (op dit moment) suiker of zetmeel als grondstof. Synbra’s PLA wordt verwerkt in producten als geschuimde plastics (bijvoorbeeld ter vervanging van polystyreen), en huishoudelijke voorwerpen als bestek en bekers. De producten van Synbra voldoen aan alle kwaliteitseisen die je eraan zou moeten stellen. Maar het veroveren van de markt gaat niet gemakkelijk.
Natuurlijk is de prijs een probleem, maar lang niet het enige. Onbekendheid speelt een belangrijke rol, en onzekerheid over de ‘shelf life’. Sommige bedrijven zijn huiverig voor bioplastics omdat ze vrezen in het food/fuel debat te worden betrokken. Andere bedrijven willen juist graag gebruik maken van een positief imago van groene plastics, vooral als ze biologisch afbreekbaar zijn. Ze zien er een instrument in voor hun marketing.
Communicatie
Betere communicatie lijkt absoluut nodig. Volgens Jan Noordegraaf zijn er overtuigende antwoorden op alle bezwaren. Zijn bioplastics niet hittebestendig? Die van Synbra wel! Zijn de (goedkopere) oxo-afbreekbare kunststoffen niet net zo goed voor het milieu? Neen! Gaan bioplastics ten koste van de voedselvoorziening? Er is ruim voldoende land en agrarische productie, zeker in Europa! Kunnen bioplastics ook uit tweede-generatie (oneetbare) grondstoffen worden gemaakt? Ja! Is genetische modificatie nodig? Neen! Communicatie svp, laten we hopen dat deze werkt.
Ook belangstelling voor een cursus Biomassa? Volgend jaar is er weer een!
http://www.wageningenur.nl/nl/Onderwijs-Opleidingen/Wageningen-Academy-1/Expertisegebieden/Duurzame-leefomgeving/show/Cursus-Biomassa-voor-Energie-en-Chemie-10e-editie.htm