Waar kunnen we nog heen als de zeespiegel gaat rijzen als gevolg van de opwarming van de aarde? In industrielanden zullen mensen voorlopig tamelijk veilig zijn. Zelfs in laaggelegen gebieden als Nederland, die zich voorlopig wel tegen het wassende water kunnen beschermen. Maar elders zal men de delta’s minder goed kunnen beschermen, met watersnoodrampen tot gevolg. En uiteindelijk zal iedereen de gevolgen ondervinden.
Naomi Klein: de grote transitie
Inmiddels begint het toch langzaam duidelijk te worden dat er iets ernstigs aan de hand is. Het onlangs verschenen boek van Naomi Klein over de klimaatcrisis en onze onwil – misschien wel onmacht – er iets aan te doen, schetst de aarzeling van de gevestigde orde, politici en de grote bedrijven en vooral de fossiele energiereuzen die kolen olie en gas uit de grond halen. Die laatsten zijn duidelijk haar grootste vijanden. Vooral als ze kolen winnen, aardolie uit teerzanden, of schaliegas. Omdat ze maar doorgaan met fossiele brandstoffen aan de aarde te onttrekken (extreme extraction) en op die manier de veroorzakers zijn van de enorme CO2-uitstoot die de wereld naar de rand van de afgrond voert. Een fascinerend boek dat voor iedereen op een rij zet wat er aan de hand is en hoe de wereld te lijden zal krijgen als we opwarming van de aarde niet onder controle krijgen. ‘Houd op met fossiele energie’ is haar goed gedocumenteerde boodschap, maar in vele panels – zoals bijvoorbeeld onlangs op de Nederlandse televisie – betogen politici, energiedirecteuren en economen dat dit niet zomaar kan. Dat het misschien wel een reddend idee is, maar dat duurzame energie en verregaande energiebesparing nog geruime tijd de energievoorziening niet kunnen overnemen.
Naomi Klein denkt daar heel anders over. Nieuwe groene zachte technologie kan ons voorzien van CO2-neutrale energie en tegelijkertijd voldoende nieuwe bannen creëren. Als we maar willen. Daar is wel het een en ander voor nodig, bijvoorbeeld dat wij (pensioenfondsen en andere beleggers) onze investeringen uit de fossiele sector terugtrekken en investeren in groene energie en groene technologie. Ze berekende dat de wereld voor deze ‘Grote Transitie’ en het terugdringen van de CO2-uitstoot tot een aanvaardbaar niveau jaarlijks rond de $ 2 triljoen moet uittrekken en dat we dat ook nog lang moeten volhouden. Die twee triljoen dollar wil ze elk jaar halen uit: een financiële transactietax op aandelenhandel (650 miljard), het sluiten van alle belastingparadijzen en het belasten van de daar gestalde vermogens (190 miljard), een billionaire’s tax (46 miljard), het naar beneden brengen van alle militaire budgetten met 25% (325 miljard), een CO2-belasting van $ 50 per ton in industrielanden (450 miljard) en het wereldwijd uitbannen van fossiele subsidies, en die natuurlijk investeren in duurzame energie (775 miljard). Het is een mooie optelsom die gelijk duidelijk maakt dat de samenleving totaal zal moeten veranderen willen we ooit in staat zijn om dit uit te voeren. Om toe te groeien naar een kleinschalige, bottom-up, regionaal georganiseerde maatschappij die in al haar geledingen gebruik zal/moet maken van zachte, groene technologie. ‘Over the top’? Ik denk het niet.
Allemaal meedoen
Het panel op de Nederlandse televisie, en in vrijwel alle andere discussies, wilde wel langs deze lijnen denken, maar deinsde terug voor de consequenties, die ze praktisch onuitvoerbaar achtte. ‘Mensen gaan alleen elektrisch rijden als ze dit financieel voordeel oplevert, anders niet’, was de opmerking die alles zei over de huidige bereidheid om de toestand onder ogen te zien. Pas tegen de tijd dat het iedereen duidelijk zal worden dat het voortbestaan van de mensheid op het spel staat, zullen we maatregelen gaan nemen. Anders dan vroeger, toen we alle problemen nationaal of regionaal nog konden oplossen, of afschuiven op anderen, zal dit – dank zij de globalisering – straks niet meer mogelijk zijn. We moeten allemaal meedoen. Maar veel beleidsmakers en wetenschappers geloven niet echt dat de wereld nu al in staat is om door de groene bocht te gaan. Gezien gedachten over desperate maatregelen, zoals het in de hoge lagen brengen van zwaveldioxidewolken om de zonnestraling te blokkeren.
Naomi Klein: ‘This changes everything’. Dit is haar derde boek waarin ze de globalisering (No Logo) en het roofkapitalisme (Shock Doctrine) samen verantwoordelijk stelt voor de klimaatcrisis. In het Nederlands vertaald onder de titel No Time.
http://www.naomiklein.org/main
http://thischangeseverything.org/
http://www.degeus.nl/auteurs/auteur/naomi-klein.html