Veel mensen denken dat de Nederlandse overheid maar een onduidelijk industriebeleid voert. Maar soms probeert die overheid wel degelijk een lange-termijn visie te ontwikkelen. Die dan ook in de praktijk resultaat blijkt op te leveren. Zo’n voorbeeld is het werk van ‘de club van Roel’. Een goed tegenwicht tegen verschijnselen als een zwalkend subsidiebeleid op het gebied van zonnepanelen en onduidelijkheid over windenergie, hoge subsidies aan de bestaande energievoorziening en veel te weinig aandacht voor nieuwe, innovatieve ontwikkelingen zoals groene technologie en de biobased economy.
De club van Roel Bol
De ‘Club van Roel’ is de binnen de overheid populaire naam voor de groep mensen van vijf verschillende departementen die vanaf 2004 het Interdepartementaal Programma BioBased Economy (IPBBE) op poten zette en vormgaf. Roel is natuurlijk Roel Bol, de man die het programma heeft opgezet en getrokken, en zo heeft gedomineerd dat hij ‘Mister Biobased’ wordt genoemd. Waarmee maar weer blijkt dat elke actie of programma, in de overheid of het bedrijfsleven, pas een succes kan worden als er een sterke man (of vrouw natuurlijk) achter staat en er de drijvende kracht van vormt. Waarschijnlijk binnen de overheid nog moeilijker dan binnen een bedrijf. Inmiddels wordt het programma binnen de overheid als geslaagd beschouwd, reden waarom er een boekje met een evaluatie over het IPBBE is gemaakt door de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) onder de titel, ‘Naar een ge(s)laagde strategie’. Natuurlijk is de biobased economy nog geen gevestigde bedrijfstak waar de overheid zich niet langer mee hoeft te bemoeien, maar de initiatie is geslaagd. De BBE is een gevestigd onderdeel geworden van het overheidsbeleid en de bedrijfstak staat aan het begin van een (hopelijk) succesvolle ontwikkeling.
Het IPBBE heeft zich taai door alle ambtelijke tegenwerking heen gebeten; en binnen het bedrijfsleven is er over het algemeen veel lof voor de manier waarop de overheid de BBE heeft aangepakt. En dat terwijl de biobased economy met vijf departementen te maken had. Roel Bol is er bovendien in geslaagd zijn onderwerp als doorsnijdende activiteit binnen de topsectoren te positioneren; het speelt een steeds grotere rol in zeer verschillende topsectoren als landbouw, tuinbouw, chemie, energie en water. Daarnaast dook het IPBBE ook op in de creatieve sector (mode), bij de bouw en bij de ontwerpdisciplines. Kortom een ingewikkeld programma om te managen en overzicht te behouden. De Nederlandse overheid was wel de eerste ter wereld die de biobased zaken op deze manier vormgaf. En dat is goed gelukt, zelfs zó goed dat in de VS en in Finland naar dit model is gekeken om te zien of zij daar biobased ook op deze manier binnen de overheid kunnen inpassen.
Nog geen launching customer
Toch is het uitgroeien van biobased binnen een economie vooral een zaak van bedrijfsleven dat kansen ziet en wil innoveren en investeren en daarbij zo min mogelijk door de overheid geremd wil worden; maar wel gestimuleerd. En juist dat is niet altijd even goed gelukt. De Nederlandse overheid heeft bijvoorbeeld in deze bedrijfstak nog niet de rol op zich genomen van ‘launching customer’. Ook in Europees verband is dat niet van de grond gekomen. Hier en daar werden wel plastic wegwerpzakjes uit de supermarkt geweerd (toch 90% van het totaal aantal gebruikte zakjes). Het Europese ‘Lead Market Initiative’ ten gunste van producten uit groene grondstoffen is nog steeds slechts in de maak. In de VS lukte het wel om zo’n programma van de grond te krijgen. Het ministerie van landbouw heeft een label in het leven geroepen waarmee producten als biobased worden aangemerkt, en in het ‘Biopreferred Program’ krijgen deze een streepje voor bij overheidsaankopen.
Het is waarschijnlijk moeilijk vast te stellen hoe de overheid de ontwikkeling van de biobased economy in Nederland heeft geholpen, maar ze heeft de nieuwe technologie wel herkend en erkend, en in ieder geval haar best gedaan. Kortom, hulde aan Roel Bol.