‘Bedrijven die een fabriek voor groene chemische basisproducten uit biomassa willen gaan bouwen kunnen niet meer om Europa heen. Enkele jaren geleden was die situatie nog geheel anders. Niemand dacht ook maar aan de mogelijkheid om in Europa te bouwen; zoiets kon alleen in de Verenigde Staten, Brazilië en Thailand. Dat is nu totaal anders. Reden: het overschot aan suiker dat straks in Noordwest Europa beschikbaar is.’ Zegt Ton Runneboom, de aftredende voorzitter van het Nederlandse Biorenewables Business Platform.
Deloitte
Ton Runneboom was de initiator van het inmiddels bekende rapport van Deloitte: ‘Opportunities for the fermentation based chemical industry in Northwestern Europe‘ dat eind september 2104 bij de Rabobank in Utrecht werd gepresenteerd. Dat rapport maakte voor iedereen in één klap duidelijk dat er in Europa straks meer dan voldoende biomassa beschikbaar is, en dat die in Europa zelf moet worden verwerkt. Als in 2017 de Europese suikerquota worden opgeheven, gaan de boeren in NW Europa zeker 5 miljoen ton suiker tegen wereldmarktprijzen extra produceren. ‘Een hoeveelheid waarop wij een groene basischemie kunnen gaan bouwen. Je moet de grondstof ter plekke verwerken, het verslepen van reusachtige stromen biomassa over de wereld heeft geen enkele zin en maakt elk project financieel onhaalbaar.’
GI Dynamics
‘Die hoeveelheid suiker is natuurlijk niet de enige reden dat die groene basischemie in Europa van de grond zal/kan komen,’ zegt Ton Runneboom, ‘de geesten moeten er ook rijp voor zijn. Tot voor kort hoefde je als strategisch manager niet bij je CEO aan te komen met een plan om een chemische fabriek op basis van groene grondstoffen in Europa te bouwen, maar het Deloitte rapport heeft dat veranderd. Daar komt nog bij dat de beste technologie om uit bio-ethanol groene chemische producten te maken als bio-etheen – en de trein daarachter van etheenoxide en etheenglycol – langzamerhand in één hand is gekomen, namelijk die van GI Dynamics.’ Er zijn wel meer bedrijven die deze technologie hebben ontwikkeld, maar die houden deze in eigen beheer. GI Dynamics is de enige die deze groene technologie aan anderen wil verkopen. Eén van de geïnteresseerden is Coca-Cola dat groene etheenglycol nodig heeft voor haar ‘plant bottle’. Er loopt een project van $ 750 miljoen van een consortium in Australië om met deze technologie etheenglycol te maken uit groene ethanol, via etheenoxide.
Belangstelling
Sinds de studie van Deloitte heeft GI Dynamics al een aantal aanvragen gehad voor de bouw van groene chemische installaties in Europa. Sabic bijvoorbeeld kijkt naar fermentatie en overweegt om in Bergen op Zoom te gaan bouwen. Sabic kraakt nu al biodiesel in beperkte hoeveelheden in een bestaande kraker in Geleen, overgenomen van DSM bij de vestiging van het bedrijf in Europa.
‘Het gaat bij elkaar om projecten van enkele miljarden Euro’s aan investeringen. Ga maar na: voor het verwerken van een miljoen ton droge biomassa is ongeveer € 1,5 miljard aan investeringen nodig. Europa heeft straks zeker 5 miljoen ton extra suiker, die het niet zelf op kan eten en dus zal moeten verkopen op de wereldmarkt of verder verwerken. Reken maar uit hoeveel dat aan investeringen gaat vergen – zeg € 7,5 miljard – plus het aantal manjaren om die fabrieken te bouwen, plus het onderhoud (zo’n 3%) en de verdere servicekosten. Is dat geld beschikbaar? Ja want deze projecten gaan nu nog naar Brazilië, Thailand en de Verenigde Staten, en dat biedt Europa dus zeer grote mogelijkheden, voor werkgelegenheid – in ieder geval tijdens de bouw – en als bijdrage aan de Europese economie.’ Dat zijn forse verwachtingen. Zó fors dat Deloitte ze in september nog niet op die manier in haar rapport wilde plaatsen en het aan Ton Runneboom overliet om, tijdens de presentatie bij de Rabobank in Utrecht, deze getallen naar buiten te brengen. Inmiddels is het Deloitte-rapport geland in de top van de chemische ondernemingen en beginnen steeds meer mensen in de industrie overtuigd te raken van de Europese mogelijkheden. Waar nog maar kort geleden de toekomst van de chemische industrie – en zeker van de groene basischemie – in Europa er duister uitzag en iedereen aarzelde met investeringen, lijkt die toekomst nu in één klap aanzienlijk verbeterd.
Ton Runneboom: de industrie maakt nu een mentale draai
‘In één klap?’ zegt Runneboom. ‘Zo werkt het natuurlijk niet, daar zijn lange periodes van overleg voor nodig; het besef moet groeien dat er mogelijkheden zijn, ook in Europa. Dat is wat er nu aan het gebeuren is. Bovendien het duurt minstens vijf jaar om die fabrieken te bouwen, en eerst moet je nog kapitaal aantrekken. Dat gebeurt alleen als de vooruitzichten goed zijn. Die mentale draai wordt nu gemaakt. In ieder geval moet er vanaf nu in het beslissingsproces bij het chemisch bedrijfsleven ook naar Europa worden gekeken.’
‘Dan vraag je je uiteraard af, wat heeft de overheid er aan gedaan om dit voor elkaar te krijgen? Antwoord, toch behoorlijk veel vooral door barrières weg te nemen in het nieuwe Europese Landbouwbeleid. Vooral door de suikerquota los te laten. Maar nu moet Europa industriepolitiek gaan bedrijven op basis van eigen grondstoffen gericht op het bouwen van die groene chemische basisindustrie. Nu begint ook de discussie over de vraag waar die chemie moet komen. In ieder geval in Noordwest Europa waar straks de extra suikerbietenoogst vandaan komt. Nederland zal in dat spel behoorlijk hoge ogen gaan gooien, met een fors gedeelte van die extra bietenoogst (3 miljoen ton).’
Ton Runneboom: ‘Ik ben vol positieve verwachtingen voor Europa voor de komende decennia. Ons werelddeel beschikt over voortreffelijke landbouwgronden en uitstekende agrarische technologie en kennis. Het klimaat is prima voor dit type landbouwproducten. En we hebben meer dan genoeg grondstoffen voor een groene basischemie. De chemische technologie ervoor is wereldwijd beschikbaar. Er is niets dat Europa kan tegenhouden, behalve onze eigen aarzelingen en gebrek aan geloof in onszelf.’
Nu Ton Runneboom afscheid heeft genomen van de chemie gaat hij verder met het uitwerken van plannen voor een type zorg voor ouderen met geheugenproblemen en/of problemen met het voeren van regie over het leven: een combinatie van niet-zelfstandig particulier wonen voor ouderen, en zorg uit een reguliere zorg-organisatie. Het project gebruikt op die manier geen gemeenschapsgeld, terwijl de reguliere zorgorganisatie toch zorg kan leveren aan een particuliere zorgorganisatie. Voor de cliënten en hun familie is deze manier van verblijf en zorg vriendelijker en meer op het individu gericht dan bij de bestaande zorg. Het concept is op maat gesneden voor ouderen die anders in een thuissituatie zouden blijven.
www.huishunderen.nl