Duurzaamheid, het woord is zo vaak gebruikt dat sommigen al een tijd lang zoeken naar alternatieven. Maar op vele plaatsen inspireert het perspectief van duurzaamheid gelukkig nog altijd; zoals in het onderwijs, gezien de vele leergangen, cursussen, masters en prijzen die op dit gebied bestaan.
Nationale dag van de duurzaamheid
Vandaag is de Nationale dag van de duurzaamheid in het hoger onderwijs. Op deze dag zal de nieuwe SustainaBul worden bekend gemaakt, de ranglijst van Nederlandse universiteiten en hogescholen op het gebied van duurzaamheid. De onderwijsinstellingen worden door studenten beoordeeld op de integratie van duurzaamheid in hun onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering. De SustainaBul is een initiatief van Studenten voor Morgen, een studentennetwerk voor een duurzame toekomst. Het netwerk heeft banden met initiatieven als de Green Office Movement van rootAbility en is aangesloten bij DuurzaamDoor, een kennisprogramma dat de ontwikkeling voor een groene, duurzame economie. DuurzaamDoor is een mooi en goed voorbeeld van de groene polder: ‘de vijf O’s’ werken erin met elkaar samen: overheden, ondernemers, onderwijs, onderzoek en (burger-)organisaties.
Centraal in deze organisatie staan maatschappelijke vraagstukken over energie, water, biodiversiteit, grondstoffen en voedsel. Dit zijn de grote thema’s van deze tijd. Ze zullen ook een belangrijke rol spelen bij de winnaar van de nationale SustainaBul. Maar het valt op dat de nu aan de gang zijnde technologische revolutie nauwelijks in de beschrijving van deze thema’s doorklinkt. Net zo min als de rol die Nederland in deze ontwikkeling speelt. Zijn wij er zo aan gewend geraakt zulke thema’s alleen neer te zetten als maatschappelijke opgaven, op te lossen door verandering van mentaliteit en machtsverhoudingen, en niet meer te kijken naar de technologie? Precies het omgekeerde als in de jaren ’70: toen was de technologie tamelijk machteloos op het gebied van duurzaamheid maar waren aller ogen (zeker die van regeringen) erop gericht. Nu maakt de technologie jaarlijks reuzenschreden in duurzaamheid maar is de belangstelling gering, behalve bij de mensen die ermee werken.
De rol van technologie: vier de successen
Bij alle vijf thema’s (behalve misschien biodiversiteit) gaat technologie de sleutel geven tot verbetering. De resultaten daarvan zijn gewoon nu al zichtbaar. De beste Nederlandse tuinbouwkassen hebben nu nog maar 4 liter water nodig voor het maken van 1 kg tomaten, tegenover 22 liter in een traditionele kas. Vergelijk: Spanje 27-40 liter per kg tomaat en Israël 60 liter. Dit is duurzame technologie in de praktijk! Dan de bijdrage van technologie aan oplossing van het voedselvraagstuk. Nederland haalt tot 50 ton aardappelen van een hectare, Rusland en China 15 ton. En dat terwijl het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen daalt. Bij energietechnologie net zo. In zonne-energie heeft de technologie reuzenprestaties geleverd – de prijs van stroom uit zonnecellen is nog maar 6% van 30 jaar geleden, en de ontwikkeling gaat onverminderd door. In ons boek Groene Groei geven we vele van zulke prachtige voorbeelden, inclusief de bijdrage van Nederland aan deze ontwikkelingen. Inclusief het beleid en de sociale veranderingen die nodig zijn om deze tot een succes te maken.
Als je dwarsverbanden gaat leggen tussen de vijf thema’s energie, water, biodiversiteit, grondstoffen en voedsel, zou de rol van duurzame technologie dan niet nog sterker naar voren komen? Vooral die van de groene chemie. Want dit is de werkelijk revolutionaire doorbraak in de menselijke kennis. Met groene chemie leren we de processen in de natuur steeds beter na te bootsen; zodat de industrie van de toekomst er totaal anders gaat uitzien, zonder gevaarlijke hulpstoffen en met veel minder afval, met lager en niet-fossiel grondstofgebruik en een veel lagere footprint. In één woord: duurzaamheid. Dát is nog eens een ontwikkeling om aan mee te werken!