Veel woorden heb ik er al aan vuil gemaakt, aan de voordelen van gentech. Op papier in de vorm van boeken en columns, als spreker bij scholen, congressen, vrouwenverenigingen, serviceclubs en in kerken en bibliotheken, eigenlijk overal waar men mij maar uitnodigde. Ik ben trouwens niet de enige die dit stokpaardje graag berijdt; veel journalisten ook.
Gentech is goed voor milieu en economie
Leveren al deze woorden wat op? Nee. In ieder geval niet in Europa wat de plantengentech betreft. Die is al decennia lang in de ban gedaan door antigentechbewegingen als Greenpeace en Friends of the Earth; voor het gemak noem ik ze de Groenen. Op meesterlijke wijze bespelen ze politiek Brussel. Ze schuwen er niet voor om voorstanders en public te betichten van leugens en ze toe te roepen dat ze hun grote mond moeten houden. Het is mij in ieder geval overkomen. Letterlijk. Toch wil ik dit paardje nog één keer berijden. De laatste jaren hebben namelijk veel wetenschappelijk bewijs en andere overtuigende signalen opgeleverd dat de gentech van planten goed is voor gewasopbrengst, milieu, gezondheid en economie. Sterker nog, het is moreel onverantwoord er geen gebruik van te maken.
In tegenstelling tot wat de Groenen beweren is het pesticidegebruik wel degelijk minder (37%) als gevolg van gentech, terwijl de gewasopbrengst steeg (22%), evenals de winst van de boeren (68%), niet alleen dus voor de Monsanto’s! Daar komt bij dat juist in ontwikkelingslanden opbrengst en winst aanzienlijk hoger zijn dan in ontwikkelde landen, terwijl 53% van de transgene gewassen in de ontwikkelingslanden verbouwd wordt. Deze getallen komen uit een Duitse meta-analyse (147 wetenschappelijke publicaties) die ik begin 2015 las in PLoS One van november 2014. De Groenen ontkennen dit op basis van studies waarvan herhaaldelijk is aangetoond dat ze niet correct zijn uitgevoerd, niet te herhalen, of zelfs frauduleus zijn.
Gouden rijst
Gouden rijst is door genetische modificatie verrijkt met provitamine A wat blindheid en sterfte door vitamine A gebrek kan voorkomen. Justus Wesseler, hoogleraar agrarische economie bij Wageningen Universiteit, rekent tijdens zijn oratie medio 2015 voor dat de door-de-anti’s-afgedwongen ban op gouden rijst alleen in India al 1,4 miljoen levensjaren heeft gekost in de eerste tien jaar dat deze rijst commercieel beschikbaar was. Verder becijfert hij dat door het verbod op het verbouwen van transgene suikerbieten en mais de EU respectievelijk 100 en 130 miljoen Euro per jaar aan opbrengsten derft.
De ban op gouden rijst heeft de woede opgeroepen van Patrick Moore. Dr. Moore was in de begintijd negen jaar president van Greenpeace Canada en zeven jaar directeur van Greenpeace International. In 1986 brak hij met deze organisatie. Volgens zijn zeggen vanwege het gemis aan wetenschappelijke onderbouwing van hun acties. Desgevraagd zei hij tijdens een symposium in Winnipeg in februari 2012 dat het blokkeren van gouden rijst door Greenpeace een misdaad tegen de mensheid is; in 2015 was hij campagneleider van Allow Golden Rice Now! Ik ben evenals hij ervan overtuigd dat Gouden Rijst een bijdrage kan leveren aan de oplossing van de vitamine A tekorten, maar denk net als de VN dat daarnaast een scala aan andere benaderingen nodig is om dit complexe probleem aan te pakken.
Activisten voor gentech
Een meer recente spijtoptant is Mark Lynas. Op 7 januari 2013 opende hij zijn voordracht tijdens de Oxford Farming Conference met zijn excuses voor het jarenlang vernietigen van GM-gewassen als lid van een anti-GM-beweging én voor het daarmee demoniseren van een belangrijke technische optie waarvan het milieu kan profiteren, evenals de voedselvoorziening. De reden voor deze bekering en verontschuldiging? De ontdekking van de wetenschap! Een beetje jammer dat hij daar pas de laatste jaren achter is gekomen, maar tsja, beter laat dan nooit.
Actie voeren tegen transgene gewassen is moreel onjuist volgens Stephen Tindale, voormalig hoofd van de Britse tak van Greenpeace, die hij leidde van 2001 tot 2005. Door herhaaldelijk de ontwikkeling van transgene gewassen aan te vallen, geven actiegroepen een hogere prioriteit aan ideologie dan aan humanitaire behoeftes, is zijn mening. In juni 2015 zei hij in het BBC Panorama programma GM Food – Cultivating Fear: ‘The overwhelming majority of scientists think that it is safe. It is in my view unacceptable, morally unacceptable to stand out against these new technologies. (…) The reason I’ve decided to speak out on GM now is because I think it is necessary for people like me who’ve opposed it to say things have changed.’
Een tweede meta-analyse, die me eind 2015 onder ogen kwam betreft 1783 studies die gaan over veiligheid en impact van transgene gewassen op het milieu. Conclusie van de analyse: nul gezondheidsrisico’s. Ook zijn er geen aantoonbare ziektes als gevolg van jarenlange consumptie van transgene gewassen gevonden bij mens en dier. Kortom we zijn gek en moreel onjuist bezig als we niet binnen de kortste keren de gentech weer in volle breedte en diepte omarmen in de EU.
Dit is een uitgebreide versie van mijn column Stokpaardje dat in C2W Life Sciences van 18 maart 2016 verscheen.
Hans Tramper is emeritus hoogleraar bioprocestechnologie, Wageningen Universiteit.