Op 15 september is de eerste Kipster geopend in Venray, een kippenfarm die zichzelf omschrijft als ‘de meest dier-, milieu- en mensvriendelijke boerderij voor legkippen ter wereld’. De ontwerpers van Kipster hebben niet alleen alle aandacht besteed aan het welzijn van de kip en de ecologische footprint van het bedrijf; de eieren worden ook nog eens aan bodemprijzen verkocht bij de Nederlandse tak van prijsvechter Lidl.
Innovaties
Om al deze resultaten tegelijkertijd te behalen bevat Kipster flink wat innovaties. Het persbericht noemt er een paar:
• de boerderij is ontworpen rond de instincten en de behoeften van de kip;
• 1.100 zonnepanelen maken de boerderij energiepositief;
• de uitstoot van fijnstof is beperkt tot een absoluut minimum, met voor de agrarische sector nieuwe systemen;
• de kippen krijgen nieuw ontwikkeld voer dat is gemaakt van reststromen, die het milieu minimaal belasten en niet concurreren met voedsel voor humane consumptie.
De eieren van Kipster zijn exclusief te koop bij Lidl vanaf 26 oktober. Ook verkoopt Lidl als eerste supermarkt in Nederland het vlees van de hanen. Waar legkippen worden geboren, komen namelijk evenveel haantjes ter wereld. Het is gebruikelijk om deze haantjes direct te vernietigen. Dat gebeurt zo’n veertig miljoen keer per jaar in Nederland. Kipster doorbreekt samen met Lidl als eerste dit patroon. Ze brengen de haantjes groot, slachten ze met 17 weken, en maken er Hollandse Haanburgers van.
Drie sterren voor Kipster
Tien jaar geleden ontwikkelden pluimveedeskundigen van Wageningen UR, ondernemers en de dierenbescherming samen het Rondeel, toen een grote stap vooruit in kipvriendelijk eieren produceren. Het principe van het Rondeel (er staan er momenteel vier in Nederland, waarvan één helaas is gesloten), is het uiteenrafelen van de verschillende gedragingen van de kip, en het toewijzen van elk gedrag aan een aparte, speciaal daarvoor geschikt gemaakte ruimte: rusten, voer zoeken, stofbaden, eieren leggen. Hierdoor wordt het mogelijk, veel kippen te houden en toch aan elke kip de gelegenheid te geven haar natuurlijke gedrag te volgen. Dezelfde principes zijn nu toegepast bij het ontwerp van Kipster. De Dierenbescherming heeft dit ontwerp daarom, net als het Rondeel, drie sterren gegeven voor diervriendeijkheid, het maximum.
Ik vroeg Bram Bos van Wageningen UR, die wel bij het Rondeel maar niet bij Kipster betrokken is geweest, of het laatste ontwerp zelfs nog verbeteringen kent ten opzichte van het eerste. ‘Qua kipvriendelijkheid is Kipster denk ik vergelijkbaar met het Rondeel,’ zo antwoordde hij mij. ‘Misschien hebben de kippen nog nét wat meer licht, en een net iets grotere uitloop, maar het zal niet veel schelen. Ze zullen het prima hebben daar. Werkelijk uniek is de samenstelling van het voer: nu al vrijwel geheel gebaseerd op voederstromen die niet concurreren met voedsel voor de mens. Het bestaat uit reststromen, zoals bakkerij-restanten en schroot van zonnebloempitten, waardoor de ecologische footprint daalt. Kipster heeft de ambitie om dat uit te breiden naar de voorschakels, en uiteindelijk ook voercomponenten uit afval te maken via insecten. Dat is een unieke stap in de kippenwereld. Dit model kan niet eindeloos worden uitgebreid (omdat er niet voldoende reststromen zijn voor veel meer kippen in Nederland). Maar misschien moeten we niet méér kippen houden dan mogelijk is op basis van reststromen uit de landbouw en de voedselindustrie die niet concurreren met humaan gebruik, zoals bepleit door mijn collega Imke de Boer. Wat betreft fijnstof: in Kipster zijn forse beperkende maatregelen genomen, daar lopen ze enorm in voorop. En tenslotte worden de haantjes niet direct vergast, maar afgemest tot vlees. Dat is vrij uniek, erg sympathiek voor de haantjes, maar misschien gebruiken wij de grondstoffen op deze manier niet op de meest efficiënte manier. Een heel interessant kenmerk van Kipster, maar misschien niet het toppunt van ecologische duurzaamheid.’
De Kipster ondernemers
Aan de bouw van deze eerste boerderij is vier jaar ontwikkeling vooraf gegaan. Talloze partijen waaronder de Nederlandse Dierenbescherming en Wageningen UR zijn erbij betrokken geweest. Kipster is een initiatief van vier ondernemers: Ruud Zanders (pluimveedeskundige), Maurits Groen (duurzaam ondernemer), Styn Claessens (boer) en Olivier Wegloop (communicatiestrateeg). ‘Ik vind het enorm dapper dat deze heren deze stap zetten,’ zegt Bram Bos. ‘En heel goed dat Lidl zich erachter schaart. Ik ben enorm benieuwd of het businessmodel uiteindelijk gaat kloppen want het is een hele dure stal en de eitjes gaan zeer concurrerend weg. Ik hoop het van harte.’
Interessant? Lees dan ook:
Vlees is prima! Geen probleem voor de wereldvoedselvoorziening
Naar precisielandbouw met kleinere milieueffecten