Jammer genoeg worden kleren, zelfs als ze gemaakt zijn van biologische, milieuvriendelijke of gerecyclede materialen, zelf meestal niet hergebruikt of gerecycled. De meeste oude kleren worden gestort of verbrand. Metabolic heeft kort geleden een partnership gesloten met Fashion for Good, en kijkt nu naar de verborgen geheimen van de mode-industrie. Hoe zou circulaire mode eruit kunnen zien?
Dit artikel is eerst gepubliceerd op de site van Metabolic.
De mode wordt heel voorzichtig duurzamer
De mode-industrie ontwikkelt zich richting duurzaamheid, en een aantal belangrijke ontwerpers, fabrikanten van sportartikelen en modeketens houdt nu in de een of andere vorm rekening met milieu- en sociale initiatieven. Adidas heeft zijn ‘Parley’ schoenenlijn, gemaakt van gerecycled plastic opgevist uit de oceaan; voor elk paar zijn ongeveer 11 flessen nodig. Stella McCartney gebruikt biologische katoen voor haar modelijn, en het nieuwe merk van H&M, Arket, gaat prat op zijn transparantie, door de fabriek en het bedrijf te noemen dat elk product maakt, compleet met aanwijzing op een kaart. Sommigen zijn blij met deze initiatieven, zij zien deze als noodzakelijk onderdeel van een duurzame mode, maar anderen vinden dit ‘greenwashing’, in de eerste plaats bedoeld om de verkoop te bevorderen.
De mode is op vier na de meest vervuilende industrie ter wereld. De textielsector draagt voor 20% bij aan watervervuiling door industrieën; en hoewel de teelt van katoen slechts 2% van de landbouwgrond ter wereld in beslag neemt, wordt op dit gewas wel 24% van alle bestrijdingsmiddelen gespoten. Met biologische katoen wordt hieraan iets gedaan, maar Stella McCartney komt elke 3-4 maanden met een nieuwe lijn. Wat verwachten zij dat er in het nieuwe seizoen gebeurt met de kleding van vorig jaar? Met informatie over de producenten, zoals Arket die geeft, wordt de transparantie in de productieketen groter. Maar gaat H&M ook na wat er met hun kleren gebeurt aan het eind van hun levensduur? De problemen liggen niet bij het ontstaan maar bij het afdanken van deze ‘duurzamere’ kleding. Over de hele wereld worden elk jaar meer dan 80 miljard kledingstukken gemaakt, en bijna 80% daarvan eindigt op een vuilstort. Plastic schoenen maken uit plasticafval is een stap naar circulaire mode, maar is dit genoeg? Deze nieuwe schoenen – gemaakt van plastic, vezels en rubber – zijn misschien aan het eind van hun levensduur wel helemaal niet te recyclen.
Mode moet recyclebaar zijn
In feite worden kleding en accessoires in hun huidige vorm helemaal niet op recycling ontworpen. Upcycling, het verhogen of handhaven van de waarde, is vrijwel onmogelijk. Materialen worden juist vaak ‘gedowncycled’, wat betekent dat hun waarde kleiner wordt, of dat ze niet meer gerecycled kunnen worden. Onderhoud is daarbij belangrijk. Hoe langer je je kleren kunt dragen en gebruiken, des te beter, en Patagonia heeft zich speciaal toegelegd op reparatie en onderhoud van kleding. Met hun Worn Wear stimuleren ze hun klanten actief om gescheurde of beschadigde Patagonia kleding terug te sturen voor kosteloze reparatie voordat zij iets nieuws kopen. Hoewel het (nog) niet voor de hand ligt om een jas of een paar schoenen eeuwig te gebruiken, is het idee dat kleding duurzaam en te herstellen moet zijn, in tegenspraak met de mantra van snelle mode die veel modewinkels in zijn greep heeft.
We kunnen ons een toekomst waarin kleding niet terecht komt op de stort op vele manieren voorstellen, meer of minder realistisch. We kunnen snelle mode omdenken tot langzame mode, met kleren die langer meegaan en leveranciers die helpen met het onderhoud. Misschien zullen we ooit onze kleding op ons sprayen, waarbij deze zo lang blijft bestaan als nodig is, en dan oplost. Wij zouden modulaire modes kunnen ontwikkelen (zoals er ook modulaire gebouwen en technologie bestaan): een gescheurd onderdeel zou gemakkelijk verwijderd en opgestuurd kunnen worden voor reparatie, en onderdelen zouden kunnen worden veranderd op de groei, of al naar gelang het seizoen en de mode. Modeartikelen kunnen worden gemaakt met ‘ingebouwde’ recycling; bijvoorbeeld een shirt dat op zo’n manier is geweven dat het weer losgewonden kan worden op de spoel, en weer geweven tot een nieuw artikel. Als de creativiteit waarop het hele ontwerp van kleding rust, gericht kan worden op het maken van de recyclebare mode van de toekomst, zouden we ‘stortvrije’ mode misschien wel snel kunnen zien op de catwalk. Dit jaar maakte het Hong Kong Research Institute of Textiles and Apparel een nieuwe methode bekend om textiel af te breken en weer te mengen tot een polyestermateriaal dat direct hergebruikt kan worden; het proces dat gebruik maakt van warm water en chemicaliën moet nog wel worden opgeschaald.
Naar een industrie van circulaire mode
Maar we kunnen niet eenvoudig gaan zitten wachten op mogelijke vernieuwingen in de toekomst. We kunnen nu al gaan toewerken naar een industrie van circulaire mode. Uit onderzoek blijkt dat een verandering van de momenteel onduurzame textielindustrie alleen plaats gaat vinden onder politieke en maatschappelijke druk. Politici en directeuren van bedrijven kunnen een organisatorisch raamwerk scheppen (zoals gemeenschappelijke herstelplaatsen of inname van oude kleren) waarmee de levensduur van kleding kan worden verlengd. Inzameling en recycling van textiel kunnen ook worden gestimuleerd met belastingkortingen en subsidies. Maar wij kunnen ook veel zelf doen – kleren herstellen of recyclen, uitzoeken hoe dit beter kan worden georganiseerd. Je kunt een bijdrage leveren door tweedehands of duurzame kleding te kopen, te vinden op sites als Buy Me Once. Je kunt ook stemmen met je portemonnee door te kopen bij bedrijven die mogelijkheden scheppen voor kwalitatief goede recycling. Mud Jeans bijvoorbeeld is een fabriek van spijkerbroeken die oude spijkerbroeken terugneemt en die de oude broek gebruikt als grondstof voor een nieuwe, nadat deze is versneden, gemalen, gesponnen en nieuw geweven.
Vanwege de schaal van de uitdaging en de dringende noodzaak voor snelle verandering en circulaire mode, is Metabolic gaan samenwerken met partners in de industrie om structurele problemen op te lossen,. Wij hebben voor de C&A Foundation een analyse gemaakt van de textielsector – en bedacht hoe deze een gesloten cirkel tot stand kan brengen. En we hebben voor Diversey de duurzaamheid en het effect van linnen stoffen onderzocht, en bekeken hoe deze effecten te verminderen en circulair gebruik tot stand te brengen.
Circulaire mode ontstaat alleen bij steun van alle kanten
Kort geleden heeft Metabolic een partnerschap aangekondigd met Fashion for Good, een innovatief platform gericht op transformatie in Amsterdam, met het gemeenschappelijke doel om de transitie naar een industrie van circulaire mode op gang te brengen. Wij gaan hun programma’s voor startups en groeiende bedrijven ondersteunen, evenals hun tentoonstellingen. We gaan proberen instrumenten voor circulair ontwerpen te ontwikkelen die zij kunnen gebruiken en promoten. We realiseren ons dat de impulsen voor duurzame mode van alle kanten moeten komen, met steun voor ondernemende starters, onderwijs, en campagnes gericht op bedrijven en de politiek. Samen hopen we de circulaire economie te integreren in mode-initiatieven. We denken dat we de mode-industrie kunnen hervormen tot een positieve kracht. Je kunt hen bezoeken in Amsterdam, of naar hun website gaan voor meer details.
Interessant? Lees dan ook:
De comeback van vlas en hennep
Design bevordert de biobased economy
Garens van de toekomst: katoen en zijn beperkingen