Sommige auteurs over energie denken dat systeemveranderingen een ernstig probleem zullen gaan vormen voor duurzame en variabele energie. De kosten zouden uit de hand kunnen lopen door instabiliteit van het elektriciteitsnet en/of de maatregelen om deze te voorkomen. Maar sommige systeemveranderingen zullen duurzame energie juist gaan helpen. Er komen nieuwe belanghebbenden aan, zoals de producenten van elektrische auto’s, die snel invloedrijk gaan worden en de duurzame bronnen zullen helpen bij een voortgaande groei.
Dit is het derde van drie artikelen over systeemveranderingen, nodig bij duurzame en variabele energieopwekking. De artikelen werden gepubliceerd op 8 oktober, 16 oktober en 22 oktober 2017.
Gevestigde bedrijven bagatelliseren het belang van duurzame energie
Op het eerste gezicht zou je denken dat de ontwikkeling van de kosten van zonne-energie een zonnige toekomst voorspellen. De kosten dalen in een constant tempo, nu al 40 jaar, en met het oog op de wetenschappelijke en technologische verbeteringen in de pijplijn kunnen we veilig zeggen dat de prijzen nog wel even zullen dalen. In zonnige streken is een prijs van 1 $ct/kWh op den duur misschien haalbaar. Bij windenergie geldt ongeveer hetzelfde. BP denkt dat windenergie op land voorlopig zelfs nog goedkoper blijft dan zonne-energie. De enige factor die een volledige dominantie van zonne- en windenergie in het energiesysteem kan voorkomen, bestaat uit de kosten van aanpassingen, nodig om het systeem geschikt te maken voor variabele energiebronnen. En dit is precies wat gevestigde bedrijven, zoals BP, de laatste jaren hebben aangevoerd. Ze hebben betoogd dat nieuwe toetreders tot het energiesysteem, zoals olie en gas, het in het begin heel moeilijk hadden. Er moest geld voor hen op tafel komen; en het bestaande systeem, met zijn eigen apparaten en zijn grote hoeveelheid geïnvesteerd kapitaal, remde de nieuwe technologieën af. Daarom verwachten experts van BP dat de groei van duurzame energiebronnen eerst sterk zal gaan afnemen. Hebben zij gelijk? Zullen systeemveranderingen voorlopig hun doorbraak voorkomen?
Daar zijn wij het niet mee eens. Ten eerste gaat de vergelijking van wind en zon met olie en gas niet op. Olie en gas braken maar moeizaam door op de markt omdat de voorkomens eerst onderzocht en gewonnen moesten worden. Toen onderzoeks- en winningstechnieken eenmaal volwassen waren geworden, drongen deze energiedragers snel door in de markt. Maar zonne- en windenergie hoeven niet te worden onderzocht. Ze zijn er al, zogezegd klaar om te worden geoogst. Dus zodra zonne- en windenergie worden gedragen door marktkrachten in plaats van beleid en subsidies (en dit gaat steeds meer op), zijn er geen technologische belemmeringen meer voor een snelle groei. Bij hun doorbraak zullen de prijzen verder dalen door massaproductie. En naarmate de industrie meer geld begint te verdienen, kan deze ook meer geld besteden aan het ontwikkelen van betere apparaten, waardoor de groei nog verder toe zal nemen. Een deel van deze verdiensten zal worden besteed aan de ontwikkeling van systeemveranderingen, als het bestaande systeem in de weg mocht staan van groei van de sector.
Systeemveranderingen die de groei van duurzame bronnen zullen voeden
Ten tweede zijn er medestanders. Deze zullen een belangrijke rol spelen, omdat zij zelf vertegenwoordigers zijn van de technologieën nodig voor systeemveranderingen. De belangrijkste van deze medestanders is de industrie van elektrische auto’s. Elk jaar bevestigt de auto-industrie weer dat zij het marktaandeel van elektrische auto’s snel wil vergroten. Volgens de laatste voorspelling zullen er in 2030 157 miljoen elektrische auto’s zijn. Deze biljoenenindustrie zal natuurlijk haar uiterste best doen om haar klanten goed te bedienen. Met accu’s, laadstations en slimme elektriciteitsvoorziening. En anders springen dienstverlenende bedrijven wel in het gat. Bij zo’n hoeveelheid elektrische auto’s zal het niet moeilijk zijn om accu’s te verwisselen bij servicebedrijven langs de snelweg. Automobilisten zouden zelfs een aantal accu’s thuis kunnen hebben – ze zijn in 2030 niet meer duur, want ook van accu’s dalen de kosten snel. Misschien komen er batterijdiensten bij supermarkten. Boeren die teveel stroom produceren, uit zon, wind en/of biogas, kunnen accu’s verwisselen en daarmee nevenverdiensten hebben. Door de enorme opslagcapaciteit alleen al ontstaan systeemveranderingen. Natuurlijk werken deze accu’s naar beide kanten: ze worden opgeladen door zonne- of windstroom uit het net, en ze kunnen (tegen betaling) ook stroom aan het net terug leveren. Al deze handelingen zullen georganiseerd en bewaakt worden door slimme IT systemen. Batterijen samen met zonne- en wind-elektriciteit vormen de elementen van goede regionale en automatische semi-autarkische systemen, zoals we eerder hebben beschreven. Mega-investeringen in elektriciteitsnetten zijn overbodig.
Misschien kiezen gevestigde bedrijven eieren voor hun geld en komen ze met nieuwe initiatieven vanuit hun fossiele achtergrond. Een mooie spin-off voor een sector die niet de weg van dinosaurussen op wil gaan. Zij zouden grote hoeveelheden elektriciteit kunnen opslaan in hun dan nutteloos geworden olietanks, in de vorm van gescheiden elektrolyten. Een manier om henzelf en hun omgeving in leven te houden. Kortom: systeemveranderingen zullen de ontwikkeling van duurzame energie niet alleen vertragen, maar ook versnellen.
Geschreven samen met Alle Bruggink.
Interessant? Lees dan ook:
Energieopslag in de transitie
Schone technologie is veel meer dan CO2-arm, met veel meer economische potentie
Duurzaamheid heeft groene groei nodig