Behandeling van ziekenhuisafval kan in logistiek opzicht erg lastig zijn. Maar ziekenhuizen kunnen hun afvalmanagement kunnen vereenvoudigen door over te stappen op biologisch afbreekbare wegwerpartikelen uit groene grondstoffen; en daarmee bovendien hun footprint verkleinen en besmettingen voorkomen.
Het probleem van ziekenhuisafval
Ziekenhuizen brengen grote hoeveelheden afval voort. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie produceren rijke landen tot 0,5 kilo gevaarlijk afval per bed per dag; materiaal dat besmettelijk, giftig of radioactief is. Toch is dit nog maar 15% van het afval uit ziekenhuisbehandelingen, de resterende 85% is vergelijkbaar met huishoudelijk afval. Het behandelen van al dit ziekenhuisafval is complex, en ziekenhuizen ontdoen zich er op een aantal manieren van. De meeste verbranden hun gevaarlijke afval, en storten of recyclen de rest. Volgens sommige onderzoekers kan het afval echter beter worden behandeld als ziekenhuizen zouden overstappen op biologisch afbreekbare wegwerpproducten, meestal uit groene grondstoffen. Deze kunnen worden vergist of gecomposteerd, waarbij één enkele milieuvriendelijker afvalstroom ontstaat.
‘We hebben wat interessante producten onderzocht,’ zegt Christiaan Bolck, programmamanager bio-based materialen aan Wageningen UR. Ziekenhuizen gebruiken, zo zegt hij, een aantal soorten wegwerpartikelen. Borden en bestek, bakjes gebruikt aan bed (bijvoorbeeld om uitwerpselen en urine op te vangen), en eenmalig materiaal gebruikt in operatiekamers en dergelijke, zoals beschermende kleding. Bolck en zijn team ontdekten dat veel van deze materialen al biologisch afbreekbaar zijn. ‘Veel nu gebruikte materialen zijn al verteerbaar of biologisch afbreekbaar doordat ze gemaakt zijn van cellulosevezels,’ zegt hij. Zulke producten – zoals papieren koffiebekers, tissues en wegwerpkleding uit cellulosevezels – kunnen eenvoudig biologisch worden afgebroken.
Vervangers uit groene grondstoffen
Veel goederen zijn wel verkrijgbaar in biologisch afbreekbare vorm, en uit groene grondstoffen, maar vaak niet in deze vorm gekocht. ‘Er is al veel op de markt, het is laaghangend fruit, je hoeft het niet meer te ontwikkelen,’ zegt Bolck. Veel cateringartikelen vallen in deze categorie. Bestek, borden en zelfs dienbladen zijn beschikbaar in biologisch afbreekbare vorm, gemaakt uit groene plastics, plantenvezels en hout. Kartonnen koffiebekers zijn vaak moeilijk te recyclen omdat zij bekleed zijn met een niet-afbreekbare folie. Maar ze zijn ook te koop met folie van PLA (polylactaat), een biologisch afbreekbare plastic gemaakt van biomassa, bijvoorbeeld uit maïszetmeel of suikerriet.
Het meest uitdagend is het biologisch afbreekbaar maken van gevoelige medische voorwerpen als injectiespuiten en bloedzakken. ‘Je kunt uit groene grondstoffen veilige versies maken van veel van deze artikelen,’ zegt Bolck, ‘maar op het moment besteden we vooral aandacht aan meer alledaagse voorwerpen die ook in ziekenhuizen worden gebruikt. In ziekenhuizen worden veel artikelen gebruikt die momenteel niet biologisch afbreekbaar zijn, maar wel uit biologisch afbreekbaar materiaal kunnen worden gemaakt, vaak alledaagse plastics als verpakkingen. Dat geldt ook voor spullen die moeten worden hergebruikt, zoals stalen ondersteken; deze worden nu schoongemaakt en hergebruikt, maar ze kunnen net zo goed worden vervangen door eenmalig te gebruiken versies, gemaakt van biologisch afbreekbaar bioplastic.
Biologisch afbreekbaar ziekenhuisafval
Biologisch afbreekbaar ziekenhuisafval kan op verschillende manieren worden verwerkt, maar een Nederlands bedrijf heeft een lokale anaerobe vergister voor ziekenhuizen ontwikkeld. Dit Pharmafilter-systeem wordt nu ingevoerd in vijf ziekenhuizen in Nederland, waaronder het Erasmus universitair ziekenhuis, op één na het grootste ziekenhuis en een belangrijk centrum voor academisch onderzoek. Ook andere ziekenhuizen in Europa zijn hiermee bezig, of overwegen de invoering van deze vergister. Deze is ontworpen om al het ziekenhuisafval te verwerken, inclusief gevaarlijk materiaal als verband, spuiten en afvalwater; hij verwerkt zelfs materiaal dat niet biologisch afbreekbaar is.
De eerste stap van het systeem is een high-tech shredder, Tonto genoemd, die op de afdelingen en andere plekken waar afval ontstaat, wordt neergezet. ‘Het afval van de afdeling gaat naar de shredder – het wordt niet langer op de afdeling bewaard – dan behandeld in een sluis en daarna afgevoerd door een rioolbuis,’ zegt Peter Kelly, de internationale directeur van Pharmafilter. Dit afval gaat samen met de afvoer van Wc’s naar de vergister, waar vast en vloeibaar afval van elkaar worden gescheiden. Het vloeibare afval gaat dan naar een slimme reactor waar gevaarlijke stoffen als ziekteverwekkers en medicijnresten, die altijd in het afvalwater van ziekenhuizen zitten, worden verwijderd door filters en biologische bewerkingen. Het vaste afval gaat naar de anaerobe vergister.
Anaerobe vergisting
Anaerobe vergisting is de afbraak van organisch materiaal door micro-organismen zonder zuurstof. Dit proces werkt beter bij hogere temperaturen, zo’n 70oC. Hierbij ontstaat biogas, nodig om de installatie op gang te houden; het overschot wordt gebruikt in het ziekenhuis of terug geleverd aan het net. ‘Van het ziekenhuisafval bestaat een belangrijk deel uit cellulose, zoals voedsel en ontlasting – en daar zit veel energie in,’ zegt Kelly.
Na het proces in de vergister blijft biologisch niet-afbreekbaar afval over. ‘Het niet-organische bestanddeel is door tijd en temperatuur nu steriel gemaakt; wat we overhouden is een soort gedroogd slib dat meestal naar een verbrandingsoven gaat,’ zegt Kelly. Volgens hem wordt de afvalbehandeling van het ziekenhuis hierdoor vereenvoudigd, en er zijn nog meer voordelen. Zo wordt bijvoorbeeld resistentie tegen antibiotica tegengegaan, doordat er minder medicijnresten in het afvalwater terecht komen, en er minder infecties ontstaan bij behandeling van afval op de afdeling. ‘Door afval niet meer door het ziekenhuis te verslepen ga je besmettingen binnen het ziekenhuis tegen,’ is zijn conclusie.
Inhoud ter beschikking gesteld door youris.com.
Interessant? Lees dan ook:
Duurzame verwerkingsmethode van Pharmafilter nu commercieel
De rol van de chemie bij vermindering van plastic afval
Biologisch afbreekbare plastics gaan het maken, volgens nieuwe studie