Veel universiteiten en innovatieve bedrijven zoeken naar nieuwe manieren om het eiwittekort voor menselijke en dierlijke voeding aan te vullen, en de toekomstige eiwitbehoefte op duurzame wijze te dekken. Het Duitse nova-Instituut stelde een overzicht samen van de laatste ontwikkelingen.
Nova-Instituut organiseert en conferentie ‘Revolution in Food and Biomass Production (REFAB)’ op 1 en 2 oktober in Keulen. Op de conferentie zal de ‘Future Protein Award’ worden toegekend.
Matt Ball, senior communicatiespecialist van het Californische bedrijf The Good Food Institute zegt: ‘De twee belangrijkste vragen voor de voedingsindustrie zijn: hoe zullen we bijna 10 miljard mensen te eten geven tegen 2050, en wat doen we aan het grote klimaateffect van de voedselproductie? De landbouw veroorzaakt een groter klimaateffect dan alle verkeer bij elkaar.’ Het antwoord bestaat volgens hem uit een groot aantal technologieën. ‘Plantaardig en ‘schoon’ vlees kunnen deze problemen oplossen omdat we vlees langs deze weg veel efficiënter en duurzamer kunnen produceren dan nu.’ In zijn terminologie wordt schoon vlees geproduceerd uit celculturen; dit kunstvlees smaakt net zo als echt vlees en ziet er net zo uit, maar het wordt gemaakt in het lab zonder tussenkomst van een levend dier. En er zijn nog twee mogelijkheden in de pijplijn voor het dekken van de toekomstige eiwitbehoefte: insecten, en zogenoemde eencellige eiwitten, gemaakt uit niets anders dan zonlicht en koolzuurgas.
Een doorbraak van het bekende: eiwitbehoefte dekken uit insecten
De laatste jaren hebben insecten veel aandacht gekregen als voedsel, en als andere bron van eiwitten. In veel culturen werden insecten van oudsher gebruikt als voedsel, ze vormen deel van het menu in streken van Azië, Afrika, Australië en Zuid-Amerika. Maar speciaal in de Westerse cultuur moeten insecten een aantal hordes nemen om aanvaard te worden als voedselbron. Europeanen zien insecten meestal als ongedierte, ze reageren met walging en hebben moeite hen te beschouwen als waardevolle voeding. Om hen aanvaard te krijgen als voedingsstof, moeten we creatieve oplossingen en bijzondere toepassingen ontwikkelen. Sinds begin 2018 opent de nieuwe voedselrichtlijn van de EU wel een paar mogelijkheden voor producten uit insecten in de supermarkten – een kans voor beginnende bedrijven om op de voorgrond te treden. In Duitsland worden nu eiwitsnacks uit insecten aangeboden als sportvoedsel door bedrijven als SWARM Protein in Keulen, pasta met bloem van meelwormen door Plumentofoods in Pforzheim, te verkrijgen bij de Metro markten, en deels uit insecten gemaakte burgers door de Bug Foundation uit Osnabrück, bij de REWE. Deze producten zijn de laatste maanden op de markt gebracht, en dekken nu de eiwitbehoefte als nieuwe en exotische producten op de voedselmarkt.
En dan kan eiwitrijk voedsel voor de viskweek zeer veelbelovend zijn, als alternatief voor producten gemaakt van soja. Bedrijven als Ynsect in Frankrijk, Hermetia in Brandenburg en AgriProtein in Zuid-Afrika werken aan het kweken van insecten (meelwormen, buffalowormen, zwarte soldatenvliegen en zelfs termieten) voor de productie van eiwitrijke voeding voor varkens, rundvee, vissen en huisdieren. En ze willen eiwitten en nevenproducten als chitine afzetten aan de industrie grondstof voor chemicaliën en biopolymeren.
Eiwitbehoefte dekken uit de zon en CO2: zonnevoedsel
Nog een stap verder is de productie van zogenoemde eencellige eiwitten als voedsel en diervoeding. Dit zijn cellen van cyanobacteriën en andere micro-organismen die ontstaan uit kooldioxide (CO2) in speciale kweekapparaten, met moderne biotechnologie. De cellen worden op verschillende manieren gekweekt, met behulp van zonlicht via fotosynthese, of met suiker als grondstof in een fermentatieproces. Het eindproduct bestaat uit eencelligen met een hoog eiwitgehalte en specifiek gemaakt andere producten als omega-3 vetzuren en vitaminen, die essentieel zijn in diverse toepassingen.
Dr. Juha-Pekka Pitkänen van het Finse onderzoekscentrum VTT ontwikkelde een systeem voor de productie van eencellige eiwitten en heeft dit jaar een nieuw bedrijf opgericht met de perfecte naam voor zijn producten: Solarprotein. Dit zal eencellige eiwitten masken in Helsinki voor verwerking in menselijke en dierlijke voeding. Gevraagd naar de smaak van Solarprotein zei Dr. Pitkänen: ‘Je kunt het eten – maar het heeft van zichzelf geen smaak’; hert is daardoor een perfect voedingsmiddel omdat het kan worden aangepast aan de smaak van de klant. In het geval van Veramaris, een joint venture van Evonik en DSM, zullen de klanten viskwekers zijn – zij leggen zich dan ook toe op cellen met hoge concentraties van de essentiële omega-3 vetzuren EPA en DHA uit natuurlijk in de zee voorkomende algen, ter vervanging van vismeel uit gevangen vis.
Dekken van de eiwitbehoefte uit kunstvlees en -vis
Misschien wordt vlees zelf in de toekomst heel belangrijk, op een schone manier geproduceerd in celculturen. Het duurt nog wel een paar jaar voordat zulk kunstvlees op de markt komt, maar een paar bedrijven werken al aan deze innovatie. Het high-tech jonge bedrijf Memphis Meats in California kreeg geld van de Gates Foundation en van Richard Branson om zijn eerste hamburgers en gehaktballen te maken. In Nederland werkt het bedrijf Mosa Meat ook aan dit onderwerp, ook dit heeft zijn eerste hamburgers gepresenteerd. Het Israëlische bedrijf Supermeat werkt samen met de Duitse Wiesenhof Group bij de ontwikkeling van kunstmatig kippenvlees. En ook het dekken van de vraag naar viseiwitten wordt onderzocht; bijvoorbeeld Finless Foods in Californië wil kunstmatige tonijnfilet maken zonder ernaar te hoeven vissen.
Nova-Instituut heeft een aantal artikelen gepubliceerd over het dekken van de toekomstige eiwitbehoefte uit alternatieve bronnen:
– Protein made from Air and Electricity (Bron: Solar Food LTS)
– Delicious and nutritious: salad with insects (Bron: nova-Instituut)
– Future Protein Award in the category best taste (Bron: nova-Instituut)
– Cricket Pasta (Bron: Bugsolutely, Creative Commons)
– Unusual but delicious: pan fried insects (Copyright: Karel Jakubec)
En nova-Instituut publiceert dagelijks artikelen op www.bio-based.eu.
Interessant? Lees dan ook:
Nieuwe eiwitbronnen zullen het tekort aanvullen
Bioraffinage van insecten: het bestaat, het werkt
Afval is de belangrijkste groene grondstof, maar er zijn veel juridische barrières