De biotechnologie heeft nu het punt bereikt waarop sommige onderzoekers verjonging tot doel nemen, uiteindelijk ook bij mensen. Met een lichte toespeling op onsterfelijkheid achter de horizon. Maar als we hun resultaten nauwkeuriger bezien, blijkt dat ze daar nog vér van af zitten. Wat sommige vermogende ouderen er niet van zal weerhouden veel geld te geven aan dit onderzoek, uit angst voor achteruitgang.
In een reeks artikelen (25 juli, 28 juli en 31 juli) onderzoeken we de mogelijkheden van de biotechnologie om veroudering te voorkomen. Met al zijn persoonlijke en sociale gevolgen.
Onsterfelijkheid als geldmachine
Ja, onsterfelijkheid is vooralsnog achter de horizon. Zelfs verjonging als zodanig is nog niet bewezen, niet eens bij muizen. Hoewel we daar niet zeker van kunnen zijn, omdat het pas opgerichte bedrijf Rejuvenate Bio erg weinig naar buiten laat komen. Zelfs hun website geeft geen enkele informatie. Maar zij hebben een brochure uitgegeven waarmee zij Cavalier King Charles spaniels zoeken die zij kunnen behandelen. Deze honden hebben veel erfelijke problemen, waaronder een ziekte aan de tweeslippige hartklep, waaraan ongeveer de helft van deze hondjes overlijdt voordat ze 10 jaar oud zijn. Rejuvenate Bio heeft niet bekend gemaakt wat hun behandeling gaat inhouden, maar hun researchdirecteur Noah Davidsohn heeft, volgens MIT Technology Review, net zo’n behandeling uitgevoerd op muizen. ‘Daarbij heeft hij gentherapie gebruikt, waarbij een eiwit werd geblokkeerd, TGF-bèta, dat een ‘hoofdschakelaar’ zou zijn in het proces waarbij de hartkleppen littekens ontwikkelen, dikker worden, en vergroeien, hetzelfde probleem als bij de honden.’
Misschien is het wel een meesterzet van Rejuvenate Bio om eerst voet aan de grond te krijgen in de Amerikaanse markt van huisdieren, voordat zij verder gaan met het verjongen van mensen, wat onder een vergrootglas zal liggen en veel risicovoller zal zijn. Amerikanen staan bekend om de (soms lachwekkende) hoeveelheden geld die zij besteden aan hun geliefde huisdieren ($20 miljard alleen aan rekeningen van de dierenarts). Maar bij succes zullen rijke Amerikanen het bedrijf weten te vinden. Misschien is dat al aan de gang. Ideeën die de suggestie oproepen van onsterfelijkheid vinden een gewillig oor in Silicon Valley, zegt MIT Technology Review, waar miljardairs als Peter Thiel het verslaan van de veroudering zien als persoonlijke noodzaak én als mogelijk een maatschappelijke transformatie met enorme zakelijke kansen.
De technologie: gentherapie
Maar hoe ver is de technologie van verjonging nu eigenlijk? Om te beginnen: we kunnen niet zomaar nieuw DNA in een oude cel stoppen. Maar we kunnen sommige virussen in een ongevaarlijke toestand brengen voor honden (of mensen, indien nodig), en bij zo’n virus ‘nieuw en verbeterd’ DNA inbrengen. Als dat virus in de cel wordt gebracht, zal het dit nieuwe DNA aan zijn kern overdragen. Dit is gentherapie. Wij kunnen dit uitvoeren bij individuele cellen, en tegenwoordig ook bij weefsels in het lab. Er zijn berichten dat bij muizen die gentherapie ondergaan, sommige cellen (hoeveel? welke?) worden teruggebracht tot een jonge staat, die overeenkomt met het embryo. Meer betekenisvolle resultaten zijn tot nu toe niet gemeld. Zoals gezegd, Rejuvenate Bio laat erg weinig naar buiten komen. Een volgend doel kan zijn dat we in een levend organisme een aantal cellen terugbrengen naar een jeugdige staat. Maar we weten niet of op dit gebied resultaat is geboekt. Daarna komt het upgraden van hele organen of lichaamsfuncties naar een jongere toestand. Nog moeilijker. Het menselijk lichaam bestaat uit zo’n 100.000 miljard cellen. Zouden we elk van deze cellen moeten terugbrengen naar een jeugdige staat? Of slechts één procent daarvan (nog altijd 1.000 miljard)? We weten het niet. De Biofuels Digest, die een artikel wijdde aan dit onderzoek, signaleert dat er vele mogelijkheden zijn voor onbedoelde en/of ongunstige gevolgen. Het veranderen van een gen dat verantwoordelijk is voor een hartziekte kan bijvoorbeeld verkeerd uitpakken voor andere organen. Misschien heeft de behandeling wel helemaal geen effect. Sommige mensen denken dat die hele therapie niets anders is dan gebakken lucht; of dat er eerst overtuigend bewijs moet zijn van succesvolle therapieën bij muizen voordat wij moeten beginnen aan honden.
Onsterfelijkheid, of verjonging die uit de hand loopt?
George Church, de onderzoeker bij MIT die de inspiratie heeft gegeven voor dit onderzoek, zou best proefkonijn willen zijn bij zijn eigen therapie, zo zegt hij. Maar ook dit is niet zonder risico. Als we erin slagen de cellen in ons lichaam te verjongen, waar houdt dat proces op? Kunnen we überhaupt wel bepalen op welk niveau de cellen moeten stoppen zich te verjongen? Zo niet, dan zouden sommige cellen misschien steeds verder gaan met hun ontwikkeling naar een eerder stadium, misschien uiteindelijk tot het niveau van stamcellen, en zich van daaruit in alle mogelijke richtingen verder gaan ontwikkelen, misschien met fatale gevolgen. Als ik George Church was, zou ik van tevoren zeker willen weten dat dit niet gaat gebeuren. En nog een vraag, waarop ik in de literatuur geen antwoord heb gevonden: gaan alle organen zich samen verjongen, of zouden we misschien specifieke organen kunnen aanvatten, zeg de lever, wat nieuwe vergezichten kan openen voor de alcoholverslaafden onder ons?
Een andere onderzoekslijn betreft de hydra, een ongewerveld zoetwaterdiertje, een wonderlijk wezentje dat totaal niet veroudert. Het heeft in zekere zin dus al het raadsel van de onsterfelijkheid opgelost. Als je een hydra opdeelt in stukjes, zal elk stukje uitgroeien tot een nieuwe hydra. Zelfs als we het diertje helemaal uiteen spelen en we een soep van cellen overhouden, en we verdichten deze weer in een centrifuge, dan zullen ze zich reorganiseren en uiteindelijk een nieuwe hydra vormen. Geen wonder dat dit beestje genoemd is naar het mythische monster waarbij twee hoofden aangroeiden voor elk hoofd dat was afgeslagen. Maar eerlijk gezegd is het onderzoek naar de hydra nog niet erg ver gevorderd – en dat laat dus de vraag onbeantwoord of dit ook maar iets zal opleveren wat van belang is voor verlenging van de levensduur van de mens. De research is nog vér van enig resultaat.
Misschien blijven mensen toch zoeken naar onsterfelijkheid
En toch, aldus het commentaar van Biofuels Digest, willen veel mensen heel graag dat hun hond zijn staart weer vele jaren met jeugdige kracht gaat zwaaien. Misschien is een glimpje hoop al voldoende voor hen om hun portemonnee te trekken. En wat mensen betreft: doodgaan is niet populair, en aangezien je niets mee kunt nemen, is de investeringspool voor de wetenschap van onsterfelijkheid breed en diep. Dus, hoe het onderzoek er ook voorstaat, de suggestie van onsterfelijkheid door de wetenschap zal voorlopig nog wel niet verdwijnen.
Interessant? Lees dan ook:
Controverses over genetische modificatie, deel 1: argumenten vóór
Synthetische biologie: gezondheid, mode en ethiek
Is het leven maakbaar? De sleutelrol van gentechnologie