Wij weten dat planten sneller groeien als er meer CO2 in de lucht zit. Tuinbouwers verrijken de lucht in hun kassen met CO2 voor een betere oogst. Zouden we snelgroeiende planten kunnen gebruiken die CO2 uit de lucht opnemen, en op grote schaal? Een vorm van koolstofopslag? Ja, dat kan, en we kunnen het bovendien zó doen dat wij tegelijkertijd slechte landbouwgrond verbeteren.
Onze aandacht dit onderwerp werd getrokken door een artikel op the site van het Finland Futures Research Centre (FFRC). Het is nu tien jaar geleden dat Tim Searchinger en collega’s aandacht vroegen voor de grote hoeveelheden kooldioxide die uitgestoten worden wanneer land wordt geschikt gemaakt voor landbouw. Als er gewassen voor het maken van biobrandstoffen op worden geteeld, duurt het tientallen jaren of nog meer voordat deze emissies worden goedgemaakt. Hun artikel was bepalend voor een nieuwe, veel skeptischer kijk op biobrandstoffen. Maar als er grote hoeveelheden CO2 kunnen worden uitgestoten uit de bodem, zou de bodem dan niet ook kunnen fungeren als koolstofopslag, die bovendien de vruchtbaarheid van het land zou kunnen verbeteren in de vorm van nieuwe humus in de grond?
Koolstofopslag voor betere bodemvruchtbaarheid
Dit was het onderwerp van een conferentie aan de Universiteit van Turku, een jaar geleden. De organisatoren nodigden Larry Kopald en David Johnson uit van The Carbon Underground om lezingen te geven over het onderwerp Hoe bodems ons kunnen helpen bij de strijd tegen klimaatverandering. De bedoeling van de bijeenkomst was het ontwikkelen van nieuwe perspectieven op de bio-economie, en de ethische vragen die deze oproept. Dit is ook het onderwerp van het Bioeconomy and Justice project van de universiteit. Larry Kopald schetste het beeld van het natuurlijke vermogen van de bodem, te fungeren als koolstofopslag door fotosynthese en het verval van dode planten en bomen. In de geschiedenis van onze planeet zijn enorme hoeveelheden koolstof uit de atmosfeer vastgelegd en in de bodem terecht gekomen. Volgens hem zou de planeet 250 miljard ton koolstof moeten vastleggen om het evenwicht te herstellen (jaarlijks wordt rond 200 miljard ton koolstof in de atmosfeer gebracht, waarvan 9 miljard ton door menselijke activiteit en 1 miljard ton door verandering van ecosystemen). Voor dit enorme doel richtte Kopald de stichting The Carbon Underground op. Wereldwijd gaat de toplaag van de bodem achteruit door slechte landbouwmethoden, zegt Kopald, met chemische bestrijdingsmiddelen, vernietiging van biodiversiteit en industriële landbouw. De FAO waarschuwt dat hierdoor misschien nog maar 60, en op enkele plaatsen nog maar 20 oogsten mogelijk zullen zijn voordat de toplaag van de bodem helemaal verdwenen is. We moeten daarom de gezondheid van bodems herstellen, willen we genoeg voedsel blijven verbouwen, en ook zoveel mogelijk koolstof uit de atmosfeer vastleggen.
Nu hebben we op deze site altijd kritiek geleverd op suggesties dat we CO2 zouden kunnen vastleggen door het maken van biomaterialen in grote hoeveelheden. De jaarlijkse uitstoot van CO2 is zó groot dat we tienmaal zoveel biomaterialen zouden moeten maken als we nu aan plastics maken (en denk aan al het water dat daarvoor nodig zou zijn). Maar de bodem als koolstofopslag – als de landbouw over de hele wereld zulke technieken zou toepassen, zou dat inderdaad effect hebben. Hoewel dat niet gemakkelijk zal zijn – veel van de huidige landbouwmethoden zouden moeten worden omgekeerd.
Praktische oplossingen voor koolstofopslag in de bodem
David Johnson, microbioloog aan de New Mexico State University, heeft een slurrie ontwikkeld die kan helpen bij het herstel van vruchtbare bodems waardoor zij kunnen werken als koolstofopslag. Hij wil bovendien de resultaten van zijn proefnemingen met iedereen delen. Hij ontdekte dat we bodems nodig hebben met veel schimmels en tamelijk weinig bacteriën. Hij maakte een slurrie voor ‘inenting’ van de bodem om dat te bereiken. Dit lijkt sterk op de mycorrhiza-oplossingen die worden ontwikkeld en verkocht door bedrijven als het Franse Inoculumplus. Johnson zegt dat hij zelfs droge onvruchtbare gronden weer tot leven heeft gewekt; dit zou heel belangrijk kunnen zijn voor wereldvoedselproductie en koolstofopslag. Samen met zijn vrouw Hui-Chun heeft hij een bioreactor ontwikkeld die deze slurrie maakt. Hij zegt dat boeren in een jaar tijd hiermee hun bodems kunnen vernieuwen en deze geschikt maken voor koolstofopslag, door inenting van de grond met de slurrie en het telen van een groene bedekking. Zaden kunnen ook worden gecoat met deze slurrie, zodat de plant direct beïnvloed wordt. Johnson verbaast zich erover dat er zoveel werk wordt gestoken in het kweken van planten die kunnen groeien in arme bodems, terwijl we juist omgekeerd de bodems weer vruchtbar moeten maken.
In het volgende stadium moeten we deze vruchtbare gronden zorgvuldig beheren zodat ze zoveel mogelijk koolstof vastleggen; daardoor wordt de bodem zwaarder en vruchtbaarder en de biodiversiteit neemt toe. Dit is goed voor de voedselproductie en helpt ook tegen klimaatverandering. Johnson wil een symbiose met de natuur herstellen door een duurzame landbouw, en haalt Tao Te Ching aan: wees in overeenstemming met de natuur.
Interessant? Lees dan ook:
Gezonde bodems voor een productieve bio-economie
Voedselzekerheid in tijden van klimaatverandering
Band met de natuur herstellen – de nieuwe duurzaamheid