Mycelium als bouwmateriaal

In stilte vervolmaakt de industrie de kunst van het gebruik van mycelium als bouwmateriaal. Mycelium is het onzichtbare deel van paddenstoelen: hun ‘wortels’ die bestaan uit heel kleine draden die hyfen heten. Er is maar één nadeel van mycelium als bouwmateriaal: het kan niet veel gewicht dragen. Maar er zijn veel onderdelen van de bouw die weinig gewicht hoeven te dragen, zoals isolatiemateriaal, binnenmuren en buitenbekleding.

Vroeger hebben wij al stukken gepubliceerd over het gebruik van mycelium als verpakkingsmateriaal en als een inspirerend materiaal voor kunstvoorwerpen. Nu is er een tentoonstelling in Somerset House in Londen, gewijd aan dit onderwerp. Paddenstoelen, zegt The Conversation, kunnen de sleutel vormen voor duurzaamheid op terreinen zo divers als mode, het opruimen van lozingen van gifstoffen, geestelijke gezondheid en de bouw. Onderzoekers en de industrie werken nu aan toepassing op het enorme terrein van bouwmaterialen. Mycelium is hier vooral zo nuttig vanwege zijn duurzaamheid. We kunnen plaatmateriaal of stenen laten groeien in een vorm door deze te vullen met landbouwafval als stro of kaf, gemengd met sporen van paddenstoelen. In niet meer dan vijf dagen zetten de paddenstoelen het organische materiaal om tot een heuse steen, een goedkoop en efficiënt proces. We hebben er geen warmte bij nodig of energie-intensieve materialen als cement – alleen afvalstoffen bij kamertemperatuur. Als het mycelium zijn hele netwerk heeft gebouwd, wil het daaruit een paddenstoel maken. Maar hier kunnen we het natuurlijke proces stoppen. We hoeven de paddenstoel niet te laten uitbotten, we kunnen het groeiproces stoppen met zachte verwarming.

Mycelium als bouwmateriaal

Het potentieel van mycelium als bouwmateriaal blijkt uit de toren van paddenstoelenstenen, gebouwd in 2014 door het architectuurcollectief The Living. Hij heette ‘Hy-Fi’ en stond op de binnenplaats van MoMA’s PS1 gebouw in Manhattan. Het team gebruikte stenen van mycelium gevormd op landbouwafval. Het idee kwam van Ecovative, het bedrijf dat myceliumverpakkingen voor wijnflessen ontwikkelde. De toren telde 10,000 paddenstoelenstenen en was 12 meter hoog. De steen van mycelium is bij lage na niet zo sterk als de baksteen – maar ook veel lichter. Bakstenen kunnen een druk aan van tenminste 28 MPa, paddenstoelenstenen slechts 0,2 MPa. Maar zij zijn 60 keer zo licht als de traditionele baksteen: 43 kg/m³ tegenover 2.400 kg/m³. Daardoor kunnen we ze nog steeds 12 meter hoog opstapelen. Maar natuurlijk is het veel beter om mycelium als bouwmateriaal te gebruiken in niet-dragende constructies. Zoals isolatiemateriaal en binnenmuren.

Deze myceliummaterialen zijn duurzaam in de tijd en vuurbestendig, en ze kunnen gemakkelijk in elke vorm worden gemaakt. Ze zijn ook milieuvriendelijk. Ze zijn koolstofneutraal en kunnen bij blootstelling aan micro-organismen worden afgebroken. Mycelium als bouwmateriaal is prima om nieuwe waarde te geven aan landbouwafval; het levert daarbij een goedkoop en biologisch afbreekbaar alternatief. The Conversation noemt nog andere projecten als MycoTree, een boomvormige structuur die laat zien dat mycelium als bouwmateriaal ook stabiliteit kan geven aan innovatieve structuren. En NASA onderzoekt momenteel hoe mycelium kan worden gebruikt voor woningen op Mars.

Een zeer veelzijdig materiaal

Scientific American publiceerde kort geleden een opmerkelijk artikel met veel lof voor het vermogen van de natuur om materialen te vormen – mycelium in het bijzonder. ‘Met de snelgroeiende draden van mycelium kunnen we materialen maken gebruikt in verpakkingen, kleding, voedsel en de bouw – alles van leer tot vegetarische biefstuk tot het steigerwerk van kunstmatige organen. Als wij de technologie onder de knie krijgen kan mycelium plastics vervangen die nu in rap tempo het milieu vervuilen.’ En, zegt de auteur, ‘de mensheid moet manieren vinden om uit de zelfgeschapen ellende te komen…. Biologische technologie is de krachtigste technologie waarover wij beschikken, en in de juiste vorm kunnen wij deze gebruiken om in harmonie te leven op het ruimteschip Aarde.’

Interessant? Lees dan ook:
Omgaan met de complexiteit van biomassa
Stro, een zeer goed bouwmateriaal
Biobeton en andere bouwmaterialen uit lokale grondstoffen