Drie jaar geleden besprak Hans Tramper in een artikel op deze site het Bt aubergine project in Bangladesh. Het leek erg succesvol. Recent rapporteerde professor Anthony Shelton van Cornell University over dit project. Hij was er vanaf het begin bij betrokken, en bezocht Bangladesh om te bekijken hoe het ervoor stond. Het artikel werd gepubliceerd in American Entomologist en herdrukt op de site van Genetic Literacy Project.
Het Bt aubergine project
De Bt aubergine is een aubergine waarin een gen van Bacillus thuringiensis is ingebracht. De plant is ontwikkeld vanaf het begin van deze eeuw, volgend op het succes van Bt katoen. Hans Tramper beschrijft dit in detail. De ontwikkeling werd gedaan door het Indiase bedrijf Mahyco en Amerikaanse partners: de universiteiten van Cornell en Iowa, USAID en USDA ARS. Aubergines, die brinjal heten in Bangladesh, zijn een volksvoedsel in Zuidoost Azië. Maar de aubergine is vatbaar voor ongedierte, vooral voor de larve van Leucinodes orbonalis, ‘het beestje dat gaten boort’ in vruchten en jonge scheuten. Boeren kunnen van oudsher deze schadelijke larve alleen bestrijden door veel te spuiten met breedspectrum insecticide, dat vooral organofosforverbindingen bevat als malathion. Om misoogst te voorkomen spuiten boeren veel, vaak té veel, wel 20-70 keer per groeiseizoen. Toch zorgt alleen al dit insect voor een verlies van 30 tot 60 procent van de oogst. Het bestrijdingsmiddel maakt vaak 35 tot 40 procent uit van de totale kosten. Bovendien leidt dit gevolgen voor de gezondheid van boeren en consumenten, en voor het milieu.
De onderzoekers gebruikten een Bacillus thuringiensis cry1Ac gen, een bewezen veilig gen, bij het maken van een auberginesoort die resistent is tegen dit rupsje. De Bt aubergineplant maakt het Bt eiwit en beschermt daarmee de plant. Boeren hoeven dan veel minder te spuiten. Dat is alleen nodig om aanvallen te voorkomen van andere insecten als vliegen en spinnen, maar er is dan veel minder vergif nodig. De meeste andere insecten zijn immuun voor het Bt eiwit, net als vogels, zoogdieren en mensen.
Resultaten
Shelton bezocht boeren in Bangladesh met een team om te bekijken hoe goed het Bt aubergine project werkt. Hij vertelt dat een van de bijeenkomsten werd gehouden op de boerderij van Mohammad Abul Hossain. Deze had jaren lang brinjal geteeld op de traditionele manier. ‘Maar toen hij bij een familielid zag hoe goed Bt brinjal het deed, besloot hij die ook zelf te gaan telen; zo gaat het vaak…. Zijn enthousiasme voor Bt brinjal was aanstekelijk. Hij zei tegen zijn gehoor ‘Ik heb nu 8.056 kilo Bt brinjal verkocht,’ en ‘mijn gewas was niet aangetast [door de larve]. Ik verwacht nog eens 400 kilo net zo goede brinjal te oogsten van deze akker.’ In zes maanden had hij ongeveer $1.600 verdiend aan het telen van Bt brinjal op 0,6 ha land; en hij had nog genoeg op het veld om te oogsten en tegen een hogere prijs te verkopen tijdens de Ramadan. Dit was veel voor een kleine boer uit Bangladesh. Hij was niet alleen blij met de opbrengst maar ook met het feit dat hij niet had hoeven spuiten tegen de larve.
De larven van Leucinodes maken de aubergines onverkoopbaar en ongeschikt voor menselijke consumptie. Verliezen van meer dan de helft van de oogst, tot wel 80%, zijn heel gewoon. Ondanks vele pogingen was men er in tientallen jaren niet in geslaagd, brinjal variëteiten te kweken met voldoende weerstand tegen de larven. Terwijl spuiten veel kwaad doet aan de boeren, die meestal geen beschermende kleding dragen. Veel boeren krijgen last van hoofdpijn, irritatie aan huid en ogen, overgeven of duizeligheid. Nog erger zijn de gevolgen voor kinderen, die vaak op het land helpen vanaf 6 tot 9 jaar oud.
Groei van het programma
Hans Tramper beschrijft in zijn artikel hoe politieke ontwikkelingen en verzet van milieugroepen het gebruik van Bt aubergineplanten een halt toeroepen in India en de Filippijnen. Maar in Bangladesh gaat de ontwikkeling van het Bt aubergine project door. Zoals Matia Chowdhury, minister van Landbouw zegt: ‘Het is onze morele plicht om ervoor te zorgen dat iedereen in ons land goed gevoed wordt en niet naar bed hoeft te gaan met een lege maag.’
In januari 2014 geeft mevrouw Chowdhury zaailingen van Bt brinjal aan 20 boeren in haar land. De beschikbaarheid van zaad is een beperkende factor, maar toch groeit het aantal boeren in het Bt aubergine project gestaag. In het seizoen 2020-2021 gebruiken al meer dan 65.000 boeren Bt brinjal. Daarbij komt nog 15 tot 20% van de boeren die zaad gebruiken van het vorige seizoen, of dit doorgeven aan andere boeren. In totaal ongeveer de helft van alle aubergineboeren in Bangladesh. Uit onderzoek blijkt hoeveel baten Bt brinjal heeft voor economie en gezondheid. Overal groeit het boereninkomen sterk (cijfers variëren van 22% tot 600% toename). Opbrengsten zijn veel beter (20-50%), en veel meer boeren zijn tevreden over de kwaliteit van de oogst (80 vs. 28%).
Duurzaamheid
Maar zijn deze resultaten blijvend? Hoe gaat het met de duurzaamheid? Gaan de larven geen resistentie ontwikkelen tegen de Bt variëteit? Sinds 2015 is het project mede gericht op duurzaamheid. Zaad wordt uitgedeeld samen met instructies om een rand van niet-Bt brinjal aan te planten als toevluchtsoord. Bovendien leren boeren hoe ze mijten, trips en sprinkhanen kunnen bestrijden, die het weerstandsvermogen van de plant kunnen aantasten. Hoewel boeren zaad mogen bewaren, wordt hen dit afgeraden; de insecten werende werking zou geleidelijk kunnen verdwijnen.
Bovendien moeten onderzoekers nieuwe variëteiten blijven ontwikkelen. De larven kunnen muteren en resistent worden tegen de nu gebruikte variëteiten. Teeltprogramma’s omvatten onder meer de ontwikkeling van een tweede generatie met meerdere Bt genen, weerstand tegen bacteriële verslapping, en aanpassing aan regionale omstandigheden en consumentenvoorkeuren. Bovendien hebben boeren technische training nodig. En resistentie moet worden nagegaan. Zelfs al leiden de bestaande variëteiten tot bevredigende resultaten, geïntegreerde ziektebestrijding moet voortdurend onderhouden worden.
De toekomst
In landen als Bangladesh bestaat nog altijd het gevaar van ondervoeding; we moeten daarom zorgen voor blijvende resultaten van deze programma’s. Tot nu toe zijn gewassen als Bt maïs en Bt katoen een succes. Deze gewassen kleden en voeden de bevolking, ook tot voordeel van de boeren. Shelton vraagt zich af of soortgelijke technieken niet ook toegepast moeten worden op ander gewassen als vruchten en groenten. Gewassen die ook nodig zijn voor een gezond dieet. Misschien zullen zulke voorstellen de discussie over genetische modificatie opnieuw aanjagen. Maar voorstanders kunnen nu tenminste wijzen op het succes van het Bt aubergine project.
Interessant? Lees dan ook:
Is het leven maakbaar? Gouden rijst
Psychologie van innovatie: biotechnologie moet leren luisteren!
Resistentie tegen pesticiden, een groeiend probleem