Tegenwoordig is plasticvervuiling overal. Zelfs op de meest afgelegen plaatsen op aarde. Een probleem dat we dringend moeten aanpakken. Maar misschien helpt de natuur ons daarbij een handje. Door micro-organismen te ontwikkelen die deze vervuiling opeten. Onderzoekers van de Chalmers Universiteit in Zweden hebben daar bewijs van gevonden.
De productie van plastics is enorm toegenomen. Zeventig jaar geleden werd jaarlijks twee miljoen ton geproduceerd; nu is dat 380 miljoen ton. Van deze hoeveelheid verdwijnt naar schatting 9 tot 14 miljoen ton in de oceanen. Waar ze toevoegen aan de naar schatting 150 miljoen ton die er al aanwezig is, volgens een rapport van Ocean Conservancy. Deze organisatie is van mening dat we ‘allereerst de verdere uitspoeling van plastics moeten voorkomen, in plaats van plasticvervuiling te bestrijden als deze al heeft plaats gevonden.’ Daar kun je het moeilijk mee oneens zijn – het is gezonde ecologische logica. Zelfs al is dit stoppen met vervuilen een lastig project voor de lange termijn, zoals ze laten zien in hun rapport. Toch is het hoopvol dat er een oplossing aan de andere kant in de maak lijkt te zijn. Plastics waarvan we dachten dat ze niet afgebroken konden worden, blijken toch afbreekbaar te zijn. De natuur ontwikkelt zich in die richting.
De slimheid van de natuur
Onderzoekers van de Chalmers Universiteit in Zweden hebben DNA-materiaal onderzocht van over de hele wereld. Ze vonden veel microbiële enzymen die plastic konden afbreken. Opmerkelijk genoeg zijn er meer van naarmate ter plaatse meer plastics voorkomen. Zij publiceerden daarover kort geleden in het tijdschrift mBIO. En ctvnews.ca berichtte daarover.
De onderzoekers stelden eerst een dataset samen van 95 microbiële enzymen waarvan we al weten dat ze plastic afbreken. Bijvoorbeeld gevonden in bacteriën uit stortplaatsen. Daarna gingen ze kijken naar soortgelijke enzymen uit meer dan 200 plaatsen over de hele wereld. De onderzoekers analyseerden meer dan 200 miljoen genen uit deze monsters. Daarin vonden ze 30.000 enzymen die 10 verschillende soorten plastic kunnen afbreken. Om vals-positieve uitkomsten te voorkomen, vergeleken ze deze enzymen met die uit het menselijke maagdarmkanaal; dat bevat voor zover we weten geen enzymen die plastic kunnen afbreken.
Vele enzymen die plasticvervuiling verteren
Blijkbaar reageert het milieu op de druk die erop wordt uitgeoefend. Nu wordt het overspoeld met plastics; en het blijkt zich daartegen te wapenen. De onderzoekers vonden meer enzymen naarmate de plasticvervuiling ter plaatse groter was. Ze namen bijvoorbeeld monsters uit 67 plaatsen in de oceanen op verschillende dieptes en vonden daarin 12.000 enzymen die plastic afbreken. Méér plastic afbrekende enzymen op grotere diepten. Wat overeenkomt met de waarneming dat er op grotere diepten meer microplastics voorkomen.
Ze namen ook bodemmonsters op 169 plaatsen in 38 landen en in 11 verschillende ecologische habitats. Daar vonden ze 18.000 enzymen die plastic afbreken. In veel grondmonsters zaten toeslagstoffen aan plastic op basis van ftalaten. Deze worden gebruikt in industriële processen om plastics duurzamer te maken. Ze lekken vaak weg naar het milieu bij productie, weggooien en recycling. En de onderzoekers vonden daar méér enzymen die deze stoffen konden afbreken. Ook dit wijst op een verband.
Ontwikkeling van plasticvervuiling verterende micro-organismen
Verrassend genoeg ontdekten de onderzoekers vele enzymen die niet passen bij al bekende stammen van micro-organismen. Dit is interessant voor verder onderzoek. We zouden met nieuwe microbiële enzymen betere recyclingprocessen kunnen ontwikkelen. Op het moment duurt het bijvoorbeeld jaren voordat PET-flessen zijn verteerd. ‘De volgende stap zou kunnen zijn dat we de meest belovende enzymen nauwkeurig testen in het lab, zodat we hun eigenschappen onderzoeken en de snelheid waarmee ze plastic kunnen ontleden,’ zegt medeauteur Aleksej Zelezniak. ‘Dan kunnen we micro-organismen kweken die gericht bepaalde plastics afbreken.’
We hoeven dus misschien niet alléén te mikken op het beter voorkómen van plasticvervuiling. We zouden ook het probleem aan de staart kunnen aanpakken.
Interessant? Lees dan ook:
Gebruik meer plastics, zegt Michael Carus, maar wel verantwoord
Oproep om oxo-afbreekbare plastics te verbieden
Plastic recycling: dringend nodig, heel lastig