Europese productie van zonnecellen, een alternatief voor de dure, langzame, risicovolle en ondoordachte ontwikkeling van kernenergie.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Renewable Carbon News van het nova-Instituut.
Wij dachten dat de Europese lobby voor kernenergie al dood was. Maar nu is zij opgeleefd en probeert kernenergie weer tot leven te wekken op Europees niveau door deze ‘duurzaam’ te noemen. Kernenergie zou, tenminste voor een overgangsperiode, een duurzame energieoptie zijn, net als zonne- en windenergie. Het lijkt er zelfs op dat deze coup gaat slagen – ik word er wanhopig van. Het is onbegrijpelijk hoe kernenergie duurzaam kan worden genoemd; deze voldoet niet aan de Brundtland definitie van duurzaamheid en bedreigt de vervulling van een aantal Duurzame Ontwikkelingsdoelen.
Kernongevallen
Ik ben zelf opgeleid als kernenergiefysicus, heb een aantal kerncentrales bezocht en begrijp in detail hoe ze werken. Daarna heb ik gewerkt op het terrein van milieu, grondstoffen en zonne-energie; met het nova-Instituut heb ik mijn aandacht gericht op de bio-economie en later ook op benutting van CO2 en recycling. Op basis van mijn uitgebreide deskundigheid kan ik wel zeggen dat er méér redenen zijn dan algemeen bekend, waarom een herleving van kernenergie een grote fout zou zijn.
Men concentreert zich vaak op twee bekende zaken: de afwezigheid van een definitieve berging van kernafval, en het risico van ernstige kernongevallen. En inderdaad, kernafval moet veilig worden opgeborgen voor 100.000 jaar en meer, en er zijn nog geen geschikte opbergplaatsen. Wat betreft ernstige kernongevallen: deze leiden tot duizenden extra sterfgevallen aan kanker, verdeeld in de tijd en over een groot oppervlak. Volgens berekeningen zouden ernstige ongevallen, gepaard gaand met het vrijkomen van grote hoeveelheden radioactieve stoffen, eens in de 30.000 jaar plaats vinden; in werkelijkheid zijn ze elke 30 jaar voorgekomen: Harrisburg, Tsjernobyl en Fukushima. Bovendien vormen kerncentrales een belangrijk risico in een oorlog.
Kosten
Maar er zijn meer factoren. Bijvoorbeeld de levering en de kosten van uranium. Volgens een aantal onderzoeken is er nog maar voor 20 tot 30 jaar uranium voor de bestaande centrales. Komen er nieuwe centrales bij, dan gaat dat ten koste van deze voorraad. Tegelijkertijd zijn de aanlooptijden en kosten van kerncentrales veel langer en hoger dan die voor duurzame energie. De meest moderne kerncentrale in Finland kost € 9 miljard en zou begin 2022 stroom moeten gaan leveren, na een bouwtijd van 16 jaar.
In centraal Europa zijn de kosten van elektriciteit uit nieuwe kerncentrales ongeveer 2 tot 3 keer zo hoog als die uit zon en wind; direct af te lezen uit de overeengekomen zogenoemde feed-in tarieven.
Momenteel zijn er twee strategieën om tekorten aan uranium in de toekomst te voorkomen. Ten eerste de winning van uranium uit zeewater en andere nieuwe bronnen; daardoor zouden de kosten van kernenergie aanzienlijk toenemen. Of de bouw van zogeheten kweekreactoren, die niet alleen stroom leveren maar ook nieuw splijtbaar materiaal, waardoor de opbrengst met een factor 60 kan toenemen. Maar daarmee brengen we een plutoniumcyclus van een paar duizend ton per jaar op gang, terwijl 5 kg plutonium al genoeg zou zijn voor de bouw van een atoombom. Een horrorscenario, vanuit het oogpunt van wereldveiligheid.
Een Europese inspanning
De honderden miljarden die nu nutteloos worden besteed aan kernenergie, zijn niet beschikbaar voor de opbouw van duurzame energie in Europa. Met investeringen besteed aan duurzame bronnen zou een groter vermogen kunnen worden gebouwd aan zonne- en windcentrales. Deze kunnen sneller worden gebouwd, ze vermijden de risico’s van kernenergie en bouwen aan een echt duurzaam en lange-termijn energiesysteem. Dit is ook een kans in sociaal opzicht, omdat het zinvol lijkt om Europa te verbinden met de uitstekende mogelijkheden in Noord-Afrika.
De uitbreiding van zonne-energie gaat traag, vooral in Europa. Wat is de verklaring? Voor Europese landen en hun bedrijven is de uitbreiding van PV niet echt aantrekkelijk – zelfs als deze politiek gewenst is. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat de productie van zonnecellen bijna helemaal plaats vindt in China. Bij het installeren van zonne-energie is Europa een importland; daarvoor maakt het elk jaar miljarden Euro’s over aan China. En waarom? Als Europa zich echt zou toeleggen op duurzame energie, zou het dit werelddeel positioneren als belangrijke voorloper en innovator – en zou het er ook nog voordeel van hebben.
Een Marshallplan voor de Europese productie van zonnecellen
Daarom is het passende antwoord op de druk van de kernenergielobby: een Marshallplan voor de Europese productie van zonnecellen tot een omzet van tenminste 100 GW tot 2030. Want alleen Europa al zou een paar 100 GW zonnepanelen nodig hebben tot 2050 om echt los te komen van fossiele energiebronnen! Deze uitbreiding van de productiecapaciteit zou moeten plaats vinden in zoveel mogelijk Europese lidstaten; zodat vele landen ervan profiteren en de uitbreiding van zone-energie banen en waarde creëert in de EU. Zowel in productie als toepassing. Deze laatste zou ook moeten plaats vinden in Noord-Afrika – waar de productie van zone-energie het meest efficiënt is en waar de bevolking er ook van kan profiteren.
Het energiesysteem van de Europese Unie zou systematisch en over de hele waardeketen moeten worden omgebouwd tot zonne- en windenergie, andere duurzame bronnen en waterstof. Dit is de enige weg die leidt tot duurzame chemische en plasticindustrieën. Deze fabrieken hebben veel groene waterstof nodig, om koolstof te winnen uit CO2 als grondstof voor hun processen.
We kunnen de hele industrie nog steeds richten op duurzaamheid, de lange termijn en vermindering van risico’s. We moeten deze transitie niet vertragen door enorme investeringen in kernenergie – alleen een tussenoplossing, maar wel met grote en langdurige risico’s.
Interessant? Lees dan ook:
Integratie van PV in de economie
Naar netto nul uitstoot van kooldioxide
Energiebeleid: kies niet alleen koolstofarm – schep een nieuw energiesysteem