Methaan is een bijzonder krachtig broeikasgas. Over 20 jaar gemeten kan het de aarde 82,5 keer zo sterk opwarmen als CO2. Maar gelukkig leeft het gas maar kort in de atmosfeer: in 12 jaar valt het uit elkaar. Daarom kunnen we met een lagere methaanuitstoot de opwarming van de aarde flink afremmen. Het laaghangende fruit van de klimaatactie, zo wordt dit wel genoemd.
Een nieuw rapport Methane Matters: A comprehensive approach to methane mitigation formuleert de beste en snelste acties voor een lagere methaanuitstoot. Het werd opgesteld door de Changing Markets Foundation, de Environmental Investigation Agency en de Global Alliance for Incinerator Alternatives. Als we de aanbevelingen van het rapport opvolgen, betekent dat een forse reductie.
Maar de trends gaan omhoog
Het gaat niet de goede kant op. Volgens de EU Copernicus Climate Change Service was 2021 het op vier na warmste jaar van de afgelopen 52 jaar; de laatste zeven jaar samen zijn zelfs de warmste ooit gemeten. Over de hele wereld lag de temperatuur 1,2oC hoger dan in voorindustriële tijden. En we stoten ook steeds méér methaan uit. Vanaf de Glasgow klimaatconferentie gerekend komen we in 2030 15% hoger uit; 8% hoger dan in 2020. De uitstoot zal dan 380 miljoen ton per jaar bedragen. Zelfs al hebben meer dan 110 landen zich verbonden aan de Global Methane Pledge (wereldmethaanbelofte). Deze heeft tot doel dat de uitstoot in 2030 30% lager zal zijn dan in 2020.
Maar deze belofte schiet ook nog eens tekort; tenminste wanneer het doel is, de opwarming van de Aarde te beperken tot 1,5oC. Volgens het wereld-meetsysteem van methaan, van de VN milieuorganisatie UNEP, zou in dit beslissende decennium de uitstoot moeten verminderen met tenminste 45%. Het Methane Matters rapport onderzoekt welke acties leiden tot zo’n lagere methaanuitstoot. Vooral in drie belangrijke uitstootsectoren: landbouw, energie en afval.
Landbouw
Landbouw is de grootste uitstoter door menselijke activiteit van methaan. Voor een lagere methaanuitstoot is het van groot belang dat we duurzame voedselproductie en –consumptie ontwikkelen. Met technische maatregelen kunnen we tegenwoordig de methaanuitstoot van herkauwers in 2030 met ca. 30 miljoen ton terugdringen. Een van de maatregelen is het verbeteren van de kwaliteit van diervoeding. Met betere voedseladditieven en supplementen kunnen we methaan producerende bacteriën in de maag afremmen. De uitstoot wordt ook teruggedrongen als we de mest beter behandelen. En er ontstaat methaan in sawa’s, bij de rijstproductie. In het algemeen: hoe langer sawa’s onder water staan, hoe groter de methaanuitstoot. Daardoor helpt elke techniek waarmee de sawa niet meer voortdurend onder water staat.
Maar deze maatregelen bij elkaar zijn nog niet voldoende. We moeten ook zorgen voor diëten met een lagere methaanuitstoot in de productieketen. Daarom zouden regeringen gezonde diëten moeten bevorderen. Voornamelijk vegetarische diëten, en diëten met minder vlees en melkproducten. Zorgen voor vegetarische menu’s in overheidsgebouwen. Formulering van nationale doelstellingen. Vlees belasten, en vegetarische alternatieven subsidiëren. Regels stellen aan vlees- en melkbedrijven: hen vragen een methaanboekhouding bij te houden, gericht op vermindering van de uitstoot. In het algemeen, opstellen van een roadmap voor een lagere methaanuitstoot. De energiesector heeft al wel zo’n roadmap opgesteld (het Net Zero Initiative van het IEA), maar de landbouwsector nog niet.
Zo’n beleid voor lagere methaanuitstoot in de landbouw heeft nog meer positieve effecten. De bevolking wordt gezonder als mensen minder vlees eten: minder hartaandoeningen, kanker en diabetes. Bovendien zullen ook andere broeikasgassen dan minder worden uitgestoten. Zoals CO2 (doordat de vleessector zo inefficiënt is) en minder NOx (uitgestoten door bemest weiland).
Energie
In de energiesector kunnen we tegen nul of lage kosten zorgen voor een lagere methaanuitstoot, met bestaande technieken en beste werkwijzen. Bij olie en gas betekent dit het opsporen en repareren van lekken. De opsporing daarvan kan tegenwoordig heel goed worden gedaan met satellieten. ‘Super-uitstoters’ nemen een belangrijk deel van de uitstoot voor hun rekening: in de energiesector zorgt slechts 5% van de lekken voor 50% van de uitstoot. Bovendien moeten we onbedoelde lozingen voorkomen. Veel methaan komt in de atmosfeer terecht door inactieve olieputten en dito kolenmijnen. Alleen al in de Vs zijn er 3,2 miljoen verlaten olie- en gasputten. Hieruit ontsnapt veel methaan; ze moeten worden afgesloten. Bovendien komt veel methaan vrij bij beluchting van kolenmijnen; deze gassen moeten worden behandeld. In de komende tien jaar zullen veel kolenmijnen worden gesloten; het meten en behandelen van de vrijkomende gassen wordt dan ook urgent.
De energiesector als geheel biedt vele kansen voor een lagere methaanuitstoot. Omdat de fossiele sector moet gaan inkrimpen, is het in het algemeen belang, hen te steunen bij deze taak van terugdringen van de uitstoot.
Afval
Afval vormt de derde belangrijke sector van door de mens veroorzaakte wereldwijde methaanuitstoot. Verantwoordelijk voor ongeveer 20% van deze uitstoot. In de afvalsector wordt methaan gevormd als biologisch afbreekbaar materiaal (zoals voedsel, tuinafval, menselijke uitwerpselen, hout en papier) wordt afgebroken in afwezigheid van zuurstof. Zoals op stortplaatsen en in sommige installaties voor behandeling van afvalwater.
De organische afvalsector werkt vaak met een hiërarchie, in Nederland de ladder van Lansink genoemd. Deze geeft de prioriteit aan van acties die het meest gunstig zijn voor de samenleving en het minst schadelijk voor het milieu. Bovenaan staat het voorkómen van afvalproductie: als afval niet ontstaat, kan het ook geen schadelijke effecten hebben (zoals methaanuitstoot). Daarna komt verwerking van afval dat nog goed genoeg is, tot voeding van mens of dier. Het kan worden gebruikt als grondstof voor de industrie. Als we organisch afval niet kunnen verwerken, kunnen we het nog altijd composteren. Uiteindelijk, als er geen andere oplossingen zijn, kunnen we het storten. We zullen afvalstromen vaak moeten behandelen. Scheiden of stabiliseren, of behandelen met chemicaliën. Met alle mogelijkheden bij elkaar kan de mensheid in principe in 2030 een 95% lagere methaanuitstoot uit vast afval bewerkstellingen. Bovendien kan behandeling van afval leiden tot meer en betere banen dan eenvoudig weggooien. Een beter en menswaardiger bestaan voor werkers in de informele afvalsector.
Beleid
Organisaties in landbouw, energie en afval zouden beleid moeten formuleren om een lagere methaanuitstoot te bereiken. Bovendien zouden overheden dit moeten monitoren en, indien nodig, de acties moeten coördineren. Monitoring, rapportage en verificatie (MRV) zijn essentieel voor het behalen van zulke beleidsdoelstellingen. Nationale overheden zouden een beleidskader moeten scheppen – nu vaak afwezig. De International Methane Emissions Observatory kan zorgen voor satellietbewaking; ze kunnen in de gaten houden of mensen zich aan hun beloftes houden; ze kunnen waarschuwen voor super-emissies. Om gezamenlijke actie op gang te krijgen moeten beleidsmakers kunnen worden ondersteund door deskundigen; ontwikkelingslanden moeten toegang krijgen tot financiële hulp.
En ook hier is er een algemeen belang. De volksgezondheid wordt er beter door. Doordat methaan belangrijk bijdraagt aan het ontstaan van ozon in de lage atmosfeer, zou vermindering van de uitstoot met 45% kunnen voorkomen dat 255.000 mensen voortijdig overlijden. En mensen zouden minder aan astma lijden, met 775.000 minder bezoeken aan ziekenhuizen elk jaar. Er ontstaan bovendien nieuwe banen. Gemeenten hebben minder kosten. En als de wereld een goede strategie weet te ontwikkelen, kan dat dienen als voorbeeld voor het verminderen van de uitstoot van alle broeikasgassen.
Kortom, de wereld moet zich herpakken voor een lagere methaanuitstoot. Zowel sectoren als overheden moeten in actie komen. De dringende noodzaak voelen en daarnaar handelen. En we moeten een goed systeem opzetten van monitoring, rapportage en verificatie.
Interessant? Lees dan ook:
Methaanuitstoot baart zorg
Methaanpyrolyse maakt grijs aardgas groen
Methaanuitstoot kan klimaatakkoord van Parijs ondermijnen