Komt de Aarde in een nieuwe en gevaarlijker fase van klimaatverandering? Waarbij de opwarming van de Aarde zal versnellen in plaats van vertragen? Misschien wel, zegt Jack Marley in The Conversation. Want indicatoren als temperatuurstijging, hogere zeespiegel, terugtrekkende gletsjers, verlies van zeeijs bij Antarctica en opwarmende oceanen groeien sneller. Allemaal braken ze records in 2023 – verreweg het warmste jaar ooit gemeten.
Records
Een nieuw rapport van de World Meteorological Organization (WMO) onderschrijft dit. Dit suggereert dat de Aarde steeds sneller opwarmt. 2023 was het warmste jaar ooit gemeten, met een gemiddelde aardtemperatuur op 1,45 ± 0.12°C boven het voor-industriële gemiddelde. Al gevaarlijk dicht bij het wereldwijd afgesproken niveau van 1,5oC. Gletsjers werden sneller kleiner dan ooit (sinds 1950), zowel in het Westen van Noord-Amerika als in Europa. En de hoeveelheid zeeijs rond Antarctica was verreweg het laagste ooit gemeten, 1 miljoen km2 minder dan in het vorige recordjaar – gelijk aan het gezamenlijke oppervlak van Frankrijk en Duitsland.
Ook de gemiddelde temperatuur aan het zeeoppervlak was vanaf April hoger dan ooit. Men verwacht dat de opwarming doorgaat – een verandering die misschien honderden of duizenden jaren niet meer kan worden terug gedraaid. Met zeer negatieve gevolgen voor ecosystemen en koraalriffen. September 2023 was wereldwijd uitzonderlijk warm over de hele wereld, veel warmer dan ooit tevoren. En het orkaanseizoen van 2023 was langer en zwaarder dan ooit. Met veel regenval in vele landen. Maar in andere gebieden als het Iberisch schiereiland en Zuid-Amerika was het juist erg droog, met natuurbranden als gevolg. En overal ter wereld trekken de gletsjers zich terug, van Groenland tot de Europese Alpen. Blijft dit zo?
Toch nog een goed bericht
Maar misschien is er toch nog reden voor een stukje optimisme rond klimaatverandering. Vergeleken met 2022 kwam er bijna 50% bij aan duurzame energie, in totaal 510 gigawatt (GW) – het meest in twintig jaar tijd. Toch is het tempo van duurzame energie nog ver beneden wat het zou moeten zijn om de stijging van de wereldtemperatuur beneden de 1,5oC te houden. Daarvoor moet het nog (volgens The Conversation) zesmaal zo groot worden.
De onlangs gebroken klimaatrecords hebben zeker invloed op de planeet. Zo had het Oosten van Antarctica in 2022 de ernstigste hittegolf ooit. De temperatuur lag 40oC boven het gemiddelde. Gelukkig bleef deze onder nul. Maar als de hittegolf in een ander seizoen was gekomen, zouden de gevolgen niet te overzien zijn geweest. Toch zullen de gevolgen van zulke omstandigheden nog lange tijd gevoeld worden. Ze zijn misschien wel onomkeerbaar. Vooral doordat zulke extreme temperaturen de Aarde ook droger maken (2023 was ook bijna het droogste jaar ooit).
Omslagpunt?
In 2023 hadden zo’n 77 landen de hoogste gemiddelde temperatuur sinds zeker 45 jaar. Temperatuurrecords sneuvelden van Canada to Brazilië en van Spanje tot Thailand. Dat ging gepaard met uitzonderlijke weersomstandigheden. Met als gevolg misoogsten en bosbranden. Langdurige droogte werd er nog erger door in veel landen. En orkanen waren onverwacht veel sterker dan normaal; zij veroorzaakten een geschatte schade van meer dan $ 45 miljard.
En er is ook nog het gevaar dat de Aarde voorbij een omslagpunt gaat komen, vanwaar er geen weg meer terug zou zijn naar de oude toestand. Misschien heeft het klimaatsysteem wel meerdere omslagpunten; bijvoorbeeld dat de ijskappen verdwijnen, of dat dichte tropische bossen veel droger worden. Het zou heel moeilijk, misschien wel onmogelijk zijn om zulke systemen te herstellen als ze voorbij zo’n omslagpunt komen.
Niet achterover leunen
Intussen is het energiesysteem als zodanig nog nauwelijks veranderd – hoewel duurzame energie sterk groeide. In 1985 bijvoorbeeld wekten fossiele bronnen 64% van de elektriciteit wereldwijd op; in 2022 was dit nog altijd 61%. Thermische energiecentrales domineren dus nog steeds het beeld. The Conversation vraagt: hoe stabiel zijn eigenlijk, de systemen die het leven op Aarde bedreigen? Hoe snel zullen de systemen die het leven ondersteunen, zich ontplooien? We moeten zeker niet achterover leunen. Maar onze inspanningen verdubbelen. Jammer genoeg financiert de wereld niet voldoende de noodzakelijke aanpassing. Financiering bedraagt wereldwijd minder dan een derde van wat hij zou moeten zijn. Dus waarschijnlijk zullen we nog een tijd met de dreiging van opwarming van de Aarde moeten leven.
Interessant? Lees dan ook:
Voedselcrisis door klimaatverandering?
Kan herbebossing de klimaatverandering stoppen?
Waardoor hebben vele jaren van klimaatbeleid geen invloed gehad op de wereldwijde uitstoot?