Emissies van methaan (CH4) bevinden zich steeds meer op het kritieke pad – het pad naar klimaatverandering van 2oC. Dit is het uiterste doel van het klimaatakkoord van Parijs in 2015. De uitstoot van methaan stijgt heel snel, zegt Euan Nisbet, hoogleraar in aardestudies aan de Royal Holloway Universiteit in Groot-Brittannië.
Methaan
Momenteel is methaan de grootste schuldige aan opwarming van de Aarde. In veel kleinere hoeveelheden uitgestoten dan CO2, maar het is een veel sterker broeikasgas. Het is verantwoordelijk voor meer warmte – maar in veel kortere tijd, aangezien methaan sneller wordt afgebroken in de atmosfeer. Het blijft veel korter in de atmosfeer (tientallen versus honderden jaren). Het verminderen van uitstoot van methaan in de atmosfeer zou de snelheid waarmee de Aarde opwarmt, drastisch kunnen verlagen.
Elk jaar worden er ongeveer 600 miljoen ton methaan in de atmosfeer geloosd, waarvan ruwweg 40% uit natuurlijke bronnen en 60% uit menselijke activiteit. Van deze laatste categorie komen 120-130 miljoen ton uit fossiele brandstoffen. Dit is methaan dat uit gaspijplijnen lekt, en uit steenkoolmijnen en oliebronnen. We kunnen zulke lekken tegenwoordig beter bestrijden: met nieuwe satelliettechnologie kunnen we ze goed vinden, en 159 landen hebben al toegezegd de uitstoot met 30% terug te dringen tegen 2030.
Landbouw
Maar de grootste menselijke bron van methaan is de landbouw. Nisbet heeft uitgerekend dat tussen 210 en 250 miljoen ton uit landbouw en landbouwproducten komt. Het grootste aandeel hebben landbouwhuisdieren, in hun adem en uitwerpselen, en voedsel dat rot in stortplaatsen. Om deze uitstoot omlaag te brengen zijn vrij goedkope maatregelen beschikbaar. Ze moeten goed en zorgvuldig worden uitgevoerd, maar kunnen uitstoot sterk terugdringen in de komende tien jaar.
Dat kan op een aantal manieren. Een laag aarde aanbrengen op een stortplaats – dat bevordert methaan-etende bacteriën. Afdekken van mestopslag, geen landbouwafval meet verbranden en rijstvelden alleen onder water zetten als het nodig is, zijn andere methaan-reducerende oplossingen. Niet moeilijk en niet duur.
Labels
Maar het is ook nodig, minder dieren te houden. Vleesproductie is een grote bron van methaangas. Maar we kunnen gemakkelijk het merendeel van onze eiwitten halen uit bonen in plaats van vlees. Onze gezondheid zou verbeteren, net als het wereldklimaat. Maar vleesproductie is zwaar gesubsidieerd. Eén op de vijf Euro’s landbouwsubsidie gaat naar vleesproductie. En veel landbouwgrond dient voor niets anders dan het telen van gewassen voor het voederen van dieren. Als we dit terugdringen, verminderen we ook de milieu-, economische en sociale kosten. Er zou meer bos zijn, en we zouden meer gewassen telen voor menselijke consumptie.
We kunnen ook klimaat-informatie hangen aan onze keuzes op voedselgebied. Dit wordt voorgesteld door Yi Li, hoogleraar marketing aan de Macquarie Universiteit. In Australië, waar Li woont, is vlees verantwoordelijk voor de helft van alle broeikasgassen uit menselijke consumptie. Bij het maken van 1 kg biefstuk ontstaat 60 kg broeikasgas, terwijl net zoveel erwten en bonnen slechts 1 kg voortbrengen. Toch, al is het beter voorlichten van consumenten belangrijk, hebben we diepgaander hervormingen van het voedselsysteem nodig.
Gasdichte afsluiting
Koeien, varkens en kippen produceren heel veel mest. In de VS, Europa en Oost-Azië wordt dit verzameld in tanks of vijvers. Meestal bedekt; maar toch een belangrijke bron van methaan. We kunnen dit voorkomen met gasdichte bedekking, waarna we de vrijkomende methaan kunnen verzamelen en verbranden om elektriciteit te maken. Dan komt nog steeds CO2 vrij, maar met minder kilmaateffect, terwijl er minder aardgas nodig is. De overblijvende drijfmest kunnen we opwerken tot kunstmest. Al is het nog niet commercieel haalbaar, ooit kunnen we dit misschien opwerken tot vliegtuigbrandstof.
Biovergisters komen steeds meer in zwang, maar ze lekken vaak. Methaan heeft geen geur, maar als een biovergister stinkende gassen produceert, zit daar waarschijnlijk ook methaan bij. Lekken zijn eenvoudig te voorkomen, maar er zijn wel veel strengere regels nodig.
Vee
Het meeste veel bevindt zich in India, Afrika en Zuid-Amerika. Op veel plaatsen groeien niet genoeg landbouwgewassen om mensen te voeden. Het verschil wordt aangevuld door vlees en melk van koeien en geiten die leven van bomen en grassen.
Als dierziekten ontbreken, kunnen we kleinere kuddes houden. We kunnen bijvoorbeeld vaccineren tegen mastitits bij runderen, Oostkustkoorts en Afrikaanse slaapziekte; en in India zijn landbouwkundigen er zelfs in geslaagd, meer vrouwelijke kalveren geboren te laten worden, zodat er minder vee nodig is.
Bonen
Uit onderzoek blijkt dat er in bonenmeel meer essentiële voedingsmiddelen zitten – eiwitten, ijzer en vezels – dan in tarwemeel. We zouden brood, pasta, pizza, cakes en koekjes steeds meer kunnen maken uit meel van tuinbonen, als opstapje naar gezondere voeding. Zo’n eiwittransitie zou ook land vrijmaken voor het telen van fruit en groente thuis. In dit scenario zouden we 45% minder vlees en zuivel eten; in plaats daarvan alternatieve plantaardige eiwitbronnen en synthetisch voedsel bijvoorbeeld uit precisiefermentatie – een alternatief voor vlees en zuivel.
Informatie op voedsel kan mensen voorlichten. Als ze meer wisten over uitstoot zouden mensen betere keuzes voor het klimaat kunnen maken. Met nadruk op alternatieven voor vlees, en een andere inrichting van supermarkten, zou deze verandering kunnen worden ondersteund.
Interessant? Lees dan ook:
Naar lagere methaanuitstoot
Een plantaardig dieet zou een groot klimaateffect hebben
Hoe dekken wij de toekomstige eiwitbehoefte?