Stedelijke biomijnbouw kan waardevolle metalen ontsluiten uit consumentenafval. Dit is vooral van belang voor Europa, een continent met weinig eigen minerale hulpbronnen, daardoor afhankelijk van invoer. Stedelijke biomijnbouw kan bijdragen aan de doelstellingen van de EU voor kritische mineralen, economische revitalisatie en veiligheid.
Het mineralenprobleem van de EU
Aanvoerlijnen van kritische mineralen van de EU zijn zeer kwetsbaar voor verstoring. Enerzijds hebben nieuwe sectoren als EV batterijen nieuwe bronnen nodig. Anderzijds heeft Europa weinig eigen hulpbronnen. En de wereld wordt in snel tempo kwetsbaarder. Maar als Europa zijn eigen elektronische afval kan gebruiken, kan dit een nieuwe binnenlandse bron vormen. Biotechnologie speelt daarbij een cruciale rol.
De elementen die Europa nodig heeft voor het duurzame tijdperk noemt men in het algemeen ‘kritische mineralen’. Daaronder zitten strategisch belangrijke elementen. Zoals lithium, kobalt, mangaan en een paar zeldzame aardmetalen. Bij veel van deze mineralen is Europa afhankelijk van import. Maar de internationale vraag groeit waarschijnlijk snel – en dit geeft extra druk op importen.
Een alternatief voor import
Tot dusver loopt het Westen achter bij geopolitieke rivaal China bij het zeker stellen van de aanvoer van deze mineralen. Chinese bedrijven beheersen al veel wereldwijd belangrijke mijnen. Bovendien doen ze dit tegen lage kosten, wat het moeilijk maakt voor EU-regio’s om aan te haken. Vooral als de Europese industrie wil werken volgens de milieuregels. Daarom denkt men dat de EU handelsverdragen zal willen sluiten met landen in mineralenrijke streken als Zuid-Amerika en Afrika.
Enerzijds zal import altijd essentieel zijn voor de grondstoffenpositie van Europa. Ook al is het maximaliseren van de eigen levering van strategische mineralen van groot belang. Het alternatief is, te rekenen op leveranciers van buiten; met het risico van leveringsproblemen door politieke instabiliteit. Of anders het betrekken van mineralen uit landen met minder regels – wat andere mensen zal schaden. Maar de stedelijke bioraffinaderij kan een andere weg zijn om aan kritische mineralen te komen; zelfs milieukundig verantwoord. Anders dan gewone mijnbouw komt bij de stedelijke bioraffinaderij het materiaal niet uit de bodem. Het gaat dan om het halen van waardevolle metalen en mineralen uit consumentenafval dat wordt hergebruikt.
Groenere mijnbouw
De EU brengt ongeveer 5 miljoen ton elektronisch afval per jaar voort. Dit bestaat uit gebruikte en afgedankte telefoons, laptops, computers en geprinte circuits. Dat is een rijke bron van waardevolle materialen; maar het is nog altijd niet winstgevend, dit te verzamelen en te recyclen, deels vanwege de kosten van het sorteren. Daardoor gaat momenteel het grootste deel van dit afval naar de stort; waar het een giftige bedreiging vormt voor ecosystemen.
Maar dit afval kan worden gebruikt voor stedelijke mijnbouw. Op een aantal manieren. Tegenwoordig doet men dat vooral met anorganische hydrometallurgie en pyrometallurgie. Zeer giftig en energie-intensief. Beide vereisen grote hoeveelheden zure en basische oplosmiddelen. Ze hebben allebei zeer hoge temperaturen nodig, wat hen energie-intensief en kostbaar maakt. Bovendien komen er stof, giftige gassen en zure afvalstoffen bij vrij, die het oppervlaktewater kunnen vergiftigen.
Stedelijke biomijnbouw
Aan de andere kant treden deze problemen weinig op bij stedelijke biomijnbouw, die levende organismen gebruikt om metalen terug te winnen uit afval. Deze werkt bij lagere temperaturen, en heeft een kleinere koolstof-voetafdruk. Hoewel het moeilijk kan zijn, het juiste soort micro-organisme uit te zoeken. Maar de wetenschappelijke literatuur staat vol met bacteriën en schimmels waarvan is bewezen dat zij bepaalde metalen uit het afval kunnen halen. Ook de EU is actief geweest op dit terrein, met financiering van projecten als BIORECOVER, RAMINA, RUBICON, en BIOCriticalMetals. Nu komt deze periode van onderzoek naar de stedelijke bioraffinaderij terecht in een nieuwe fasen van commercialisering. Anders zou de dreiging van spoedige niet-beschikbaarheid van deze mineralen groot kunnen zijn.
Europese bedrijven in de stedelijke bioraffinaderij
Een aantal Europese bedrijven is actief op dit terrein. Bijvoorbeeld Brain Biotech, een vooraanstaand Duits biotechnologisch bedrijf. Dit kondigde laatst aan dat zij gaan samenwerken met de PX Groep bij het ontwikkelen van een biologische methode van terugwinning van goud uit elektrisch afval. Hun apparaat gebruikt bacteriën om metalen terug te winnen. Het maakt meer specifiek gebruik van stoffen die door deze bacteriën worden uitgescheiden, waardoor de metalen gemakkelijker kunnen worden teruggewonnen.
Europa kent bovendien een paar andere bedrijven voor stedelijke bioraffinaderij. BiotaTec in Estland levert technologie voor bio-mijnbouw waarmee metalen beter beschikbaar komen. In het VK gebruikt N2s biologische uitloging bij het terugwinnen van metalen uit elektronisch afval. Verder weg wint ook het Nieuw-Zeelandse bedrijf Mint Innovation waardevolle metalen als goud en kritische mineralen terug. Sommige bedrijven gebruiken schimmels als middel om metalen terug te winnen. Maar jammer genoeg groeien deze schimmels langzaam; en bovendien zijn hun groeimedia duur.
Duurzaamheid van stedelijke mijnbouw
Stedelijke mijnbouw is nog een jonge bedrijfstak, en ‘groene’ methoden zijn nog in ontwikkeling. Toch is er veel behoefte aan de ontwikkeling van zo’n mijn-technologie met lage impact. Eerder in 2025 was er een veiligheidsconferentie in München, waar leiders uit de EU en wereldwijd internationale veiligheidsproblemen bespraken. Kritische mineralen stonden bovenaan de agenda. Veel deelnemers vonden recycling heel belangrijk als essentieel middel voor grondstoffenarm Europa. Europa’s milieucommissaris Jessika Roswell spoorde de EU aan, de mineralenkringloop te sluiten om waardevolle materialen in bedrijf te houden. Ze beloofde de conferentie in München dat ze een concurrerende kringloopeconomie voor kritische mineralen prioriteit zou geven.
Hiermee wordt de voorraad van kritische grondstoffen verruimd waarvan Europa gebruik kan maken. Europa wil importafhankelijkheden voorkomen, vooral van geopolitieke rivalen als China en Rusland. Van alle beschikbare methoden geven groene methoden de meest milieuvriendelijke manier om de Europese biomijnbouw op te schalen. Dit spoort met het bestaande Europese beleid om onafhankelijker te worden van buitenlandse leveranciers van grondstoffen. Biotech voor stedelijke mijnbouw is een van de weinige manieren waarop de EU zijn eigen productie van kritische mineralen milieuvriendelijk kan bevorderen.
Het nieuwe tijdperk
Zo’n beleid ondersteunt ook een vrij nieuwe prioriteit: het opbouwen van een eigen Europese defensie-industrie. Dringend nodig, nu Europa niet langer kan leunen op Amerikaanse garanties. Daarom vragen Duitsland en Frankrijk nu om Europese samenwerking bij de opbouw van een eigen defensieproductie. Doordat veel kritische materialen zowel voor milieu als defensie belangrijk zijn, zal een Europese defensie-industrie ongetwijfeld stedelijke biomijnbouw-projecten steunen. Ook al heeft deze industrie nog steeds steun van de EU nodig om uit de kleinschalige productie te raken. Bedrijven zullen een nieuw consistent beleid nodig hebben, in de vorm van doelstellingen met financiële steun. Essentieel bij het najagen van de productie van gerecyclede koolstof-arme kritische mineralen.
Interessant? Lees dan ook:
De bio-economie heeft circulariteit nodig
Biomedicijnen in opkomst
Biobeton en andere bouwmaterialen uit lokale grondstoffen