Geen afvalstroom groeit zo snel als elektronisch afval of e-waste. Recyclingbedrijven richten daar nu hun aandacht op. Onder meer goud, koper en nikkel kunnen ze eruit halen. Hannah van der Korput schreef erover op de site van change.inc.
Elektronisch afval
De wereld produceert steeds meer elektronisch afval. In 2022 was dat 63 miljoen ton. 80% meer dan in 2010. Deze snelle groei is mede te wijten aan de snelle vervanging van apparatuur; en deze is weer het gevolg van voortdurende productontwikkeling met korte innovatiecycli. Daardoor daalt de gemiddelde leeftijd van apparatuur en stijgt de hoeveelheid afval. En daardoor bestaat nu rond 70% van het giftige afval uit elektronisch afval.
Elektronisch afval wordt lang niet altijd verwerkt in het land waar het afval ontstaat. Driekwart van alle afgedankte telefoons, computers en keukenapparatuur wordt geëxporteerd naar het buitenland; bijvoorbeeld naar Afrika. Daar probeert men de apparaten uit elkaar te halen, te verbranden en grondstoffen terug te winnen. Maar moderne apparaten kunnen heel veel elementen bevatten; ze worden slechts zelden ontworpen met het oog op mogelijk hergebruik of recycling. Als gevolg daarvan ontstaan in Afrika grote schroothopen met giftig afval. Bodem en lucht raken er lokaal sterk door verontreinigd.
Terugwinning van elektronisch afval is alleen mogelijk op basis van goede wetgeving. Als er geen regels zijn die dit in goede banen leiden, gaat veel elektronisch afval mee met de algemene afvalstroom. Waardoor deze wordt verbrand, en bruikbare grondstoffen verdwijnen. Terwijl er flinke hoeveelheden nuttige materialen in het afval aanwezig zijn.
Recycling
Maar sommigen doen hier iets aan. Change.inc noemt Joost de Kluijver. Een ondernemer die zich verzet tegen het feit dat iedereen naar elkaar wijst als het over dit afval gaat. ‘E-waste is het gevolg van een industrie die de wereld enorm vooruit heeft geholpen, en nog steeds vooruit helpt…. Maar dan gaan apparaten ineens kapot, worden ze afval en vinden we dat iemand anders het maar moet oplossen.’ Joost wil met zijn bedrijf ‘laten zien dat je e-waste kunt inzamelen, de grondstoffen eruit kunt halen en er geld mee kan verdienen.’
Een ander met dezelfde filosofie is Stefan de Linde. Hij bouwt met zijn bedrijf Minimise aan professionele en gedocumenteerde recycling van elektronisch afval, onder andere in Ghana. Zijn bedrijf werkt samen met lokale recyclingcentra en gemeenschappen; zo voorkomt hij dat elektronische apparaten op stortplaatsen belanden. Hij betaalt zijn werknemers om apparaten op de juiste manier te verzamelen en te recyclen; daardoor wordt de recyclinggraad van waardevolle materialen sterk verhoogd.
Koelkasten
Ook koelkasten en vriezers vallen onder e-waste. Coolrec, een dochteronderneming van recycler Renewi, zamelt ze in. Koelkasten bestaan voor 20 procent uit kunststoffen. Eén van de grote uitdagingen van kunststofrecycling is het vinden van hoogwaardige toepassingen voor afgedankt plastic; met andere woorden upcycling in plaats van downcycling. Dat is gelukt: van oude koelkasten wordt nu Playmobil speelgoed gemaakt. Het gerecyclede plastic is net zo goed als nieuwe kunststof gewonnen uit aardolie; en het is wel een stuk duurzamer. Coolrec wil de komende jaren nog veel meer consumentenelektronica inzamelen en omzetten in waardevolle grondstoffen. Artikelen als boormachines, computers en wasmachines. Al deze apparaten bevatten plastics die gezuiverd kunnen worden, en opnieuw gebruikt voor hoogwaardige toepassingen.
Ook met reparatie en hergebruik kan de berg elektronisch afval worden verkleind. Hiermee houdt ICT-bedrijf Digi Surfer zich bezig. Ze maken laptops geschikt voor hergebruik; waardoor ze niet op de afvalhoop belanden. Het bedrijf richt zich vooral op zakelijke tablets. Die verouderen snel, waardoor ze hun marktwaarde verliezen. Maar Digi Surfer vormt bestaande tablets om tot creatieve en educatieve hulpmiddelen. Ze worden uitgevoerd naar Ivoorkust, waar ze nog een hele tijd kunnen dienen als educatief materiaal op school.
Pijnpunten
Toch belanden er nog grote hoeveelheden elektronisch afval op de schroothoop. Pijnpunten bij een goede verwerking zijn vooral de complexiteit van de te behandelen apparatuur, de gebrekkige inzameling en vooral het gebrek aan goede verwerkingstechnieken. Daar hadden we even niet aan gedacht, toen we deze producten ontwikkelden. Er is behoefte aan nieuwe technieken, zowel bij het ontwerp als bij de verwerking als afval. En aan goede internationale afspraken, om te voorkomen dat de berg elektronisch afval almaar blijft groeien, vooral waar wetgeving tekort schiet.
Interessant? Lees dan ook:
Plastic recycling: veel technologieën, geen winnaar, zegt Lux Research
Naar nul plastic afval in 2050
Grondstoffen uit plastic