De Nederlandse Waddeneilanden wilden in 2020 zelfvoorziening bereiken op het terrein van energie. Dat doel halen ze niet. Want niet alleen moeten opwekking en verbruik over een heel jaar met elkaar in evenwicht komen; bij pieken en dalen in vraag en aanbod moet de balans ook blijven kloppen. Dat is moeilijk. Maar teleurgesteld zijn ze niet op de Waddeneilanden. Het doel blijft hetzelfde. Ze willen dat zo snel mogelijk halen.
Zelfvoorziening op eilanden
Eilanden zijn interessante proeftuinen voor de nieuwe energievoorziening. Met zonne- en windenergie kunnen eilanden ook in gematigde streken in principe zelfvoorziening bereiken. Met ook een mogelijke bijdrage van biogas, aardwarmte en – bij vulkanische eilanden – waterkracht. Het bijzondere aan eilanden is dat je er een beroep kunt doen op het ‘eilandgevoel’, de saamhorigheid die gegeven is met de geografische afzondering. En in de energietransitie zijn eilanden interessant als praktijkexperiment. Als eilanden zelfvoorziening kunnen bereiken, kunnen andere regio’s dat ook (even afgezien van zware industrie en scheep- en luchtvaart). En dat betekent steeds minder noodzaak voor grootschalige infrastructuur als nieuwe grensoverschrijdende hoogspanningsleidingen.
De Nederlandse site duurzaambedrijfsleven.nl besteedde hier een aantal artikelen aan. Eén maatregel is verbazingwekkend: Vlieland gaat een ‘weerstandsbank’ inrichten om overtollige groene energie overboord te gooien. ‘Een tijdelijke noodoplossing,’ zegt Oeds Kuipers van netbeheerder Liander. Vlieland wekt in de meest zonnige maanden van het jaar meer zonnestroom op dan het zelf verbruikt. Om die energie te leveren aan het vasteland zou een nieuwe kabel nodig zijn door de Waddenzee. Om noodsituaties te voorkomen wordt nu de mogelijkheid geschapen de overtollige energie ‘af te fakkelen’. De weerstandsbank blijft op Vlieland totdat er een definitieve oplossing is om alle energie op het eiland te houden. Hopelijk al in één of twee jaar.
Het gaat langzamer dan gedacht
In 2007 presenteerden de Nederlandse Waddeneilanden de ambitie om in 2020 zelfvoorzienend te zijn op het gebied van water en elektriciteit. Die ambitie halen ze niet. Vlieland zou graag windturbines op het eiland neerzetten, maar krijgt daarvoor geen toestemming van de provincie. Liander wil hen nu helpen; dat kan hen de aanleg van een nieuwe kabel besparen. De gemakkelijkste oplossing is het tijdelijk uitschakelen van de energie-opwekkers, maar dat is het paard achter de wagen spannen. Andere mogelijkheden zijn opslag in batterijen of productie van waterstof via elektrolyse, die later weer in een brandstofcel kan worden omgezet in elektriciteit. Liander zou graag meer mogelijkheden hebben, maar signaleert dat wetten en regels hen beperken in het flexibel omgaan met energie.
Deze situatie roept om innovatie, en inderdaad zijn er bedrijven die oplossingen ontwikkelen. Duurzaam Bedrijfsleven interviewde het bedrijf Faraday Keys dat actief is op deze markt. Flexibiliteit is het toverwoord. Energieopwekkers zouden een grote batterij naast hun windpark kunnen neerzetten om energie op te slaan die ze op een later moment alsnog kunnen verkopen. Bedrijven zouden hun energieverbruik kunnen aanpassen aan de stand van zaken op het elektriciteitsnet. Elektrische auto’s kunnen worden uitgerust met software zodat ze alleen opladen als er veel aanbod en weinig vraag is (met een lage elektriciteitsprijs).
Uiteindelijk ontstaat een heel ander energiesysteem, volgehangen met sensoren en intelligente software. Dat moet snel gebeuren, want duurzame (dus onregelmatige) energie groeit ook snel. Zodat netbeheerders niet meer hoeven te roepen ‘dat het elektriciteitsnet het niet aankan’.
Interessant? Lees dan ook:
Slimme elektriciteitsnetten: de kracht van kleinschaligheid
Schaalproblemen in de energietransitie
Energieopslag in de transitie