De wereld herontdekt bouwhout. Dank zij nieuwe technologieën die nieuwe constructiemethoden mogelijk maken; en dank zij meer oog voor duurzaamheid.
MaterialDistrict, een Nederlandse stichting, heeft Tomorrow’s Timber uitgebracht, een boek dat alle aspecten van het bouwen met hout onderzoekt, van de uitstoot van broeikasgassen en brandwerendheid tot ontwerp en kosten. Dit is het eerste van twee artikelen.
Mythen over bouwhout ontzenuwd
Het boek opent met een klaroenstoot. Het ontzenuwt vier ‘mythen over bouwhout’: vooroordelen over het bouwen in hout die tot ongegronde ideeën leiden.’ Ze staan de grootschalige toepassing van bouwhout in de weg.
1. Een houten gebouw is niet brandveilig. Niet waar, als het gebouw goed is ontworpen. Impregneren met een vlamvertrager zal bijvoorbeeld de weerstand tegen vuur sterk vergroten. Architecten kunnen overgedimensioneerde balken laten plaatsen die bij brand aan de buitenkant verkolen zonder hun dragende eigenschappen te verliezen. Houten balken storten minder snel in bij een brand dan ijzeren balken. Architecten kunnen een gebouw in secties verdelen die een uitbraak van brand enige tijd vasthouden. Ze zullen sprinklers installeren. Houten gebouwen kunnen zó worden ontworpen dat ze voldoen aan alle veiligheidseisen.
2. Een houten gebouw is niet heel toekomstbestendig. Niet waar, zo lang het hout droog blijft. Het oudste houten gebouw ter wereld staat in China en dateert van het jaar 782, de tempel van Nanchen. Hout kan heel lang meegaan, als het binnenshuis wordt toegepast. Bij buitentoepassingen, zoals gevelbekleding en raamkozijnen, wordt het hout verduurzaamd. Alles gericht op verdediging tegen organismen, zodat gebouwen van hout zelfs langer kunnen meegaan dan die van baksteen, beton of ijzer.
3. Een houten gebouw is duurder dan een met conventionele materialen gebouwd gebouw. Ja, de materiaalkosten zijn hoger bij het bouwen met hout. Maar bij hout kunnen we innovatieve bouwtechnieken toepassen. Dat moet zelfs. ‘Met een goed ontwerp en goede bouwcoördinatie zal bouwen met bouwhout leiden tot betere kwaliteit, gezondheid en veiligheid bij een concurrerende prijs.’ Er is wel goede planning nodig; veel onderdelen moeten in de fabriek worden gemaakt en zo mogelijk just-in-time worden aangeleverd. Als aan deze voorwaarden is voldaan, kan hout zonder meer concurrerend zijn. En vergeet ook niet de duurzaamheid van het gebouw en zijn invloed op het menselijke welzijn!
4. In Europa zijn er niet genoeg bossen om hout als belangrijkste bouwmateriaal mogelijk te maken. Niet waar. In de afgelopen eeuw heeft veel herbebossing plaats gevonden in Europa. Bossen worden duurzaam beheerd. Momenteel is 37% van het Europese landoppervlak bedekt met bos, en er is ruimte voor verdere herbebossing. Europa zou het gebruik van hout voor bio-energie moeten terugdringen en de cascadering verbeteren. Dan zou in principe elke Europeaan tegen het eind van deze eeuw kunnen wonen in een houten huis of appartement.
Duurzaamheid
Houten gebouwen zijn bovendien veel duurzamer dan hun tegenhangers van steen. Bij gebruik van hout als bouwmateriaal putten we de hulpbronnen van de aarde niet uit. Het gebruikte materiaal zal een aantal keren weer aangroeien zo lang een goed ontworpen gebouw er staat. Hout is prima biologisch afbreekbaar – maar het gebruikte materiaal kan ook heel goed worden hergebruikt na ontmanteling. Dan wordt het huis tot deel van zowel een biobased als een circulaire economie. De bouwindustrie zou zelfs een actieve bijdrage kunnen leveren aan het beheersen van klimaatverandering. Door de koolstof opgeslagen in gebouwen. En veel belangrijker, doordat er dan veel minder cement en beton hoeft te worden gemaakt; samen verantwoordelijk voor een ongelooflijke 10% van alle menselijke uitstoot van broeikasgassen (en groeiend).
Veel van de prestaties van hout komen voort uit innovaties. Houten balken worden niet meer eenvoudig uit een boom gezaagd. Alle onderdelen van de bouw komen uit de fabriek. Dat zorgt veel betere eigenschappen van het materiaal. Met de nieuwe technologieën kunnen we zeer grote overspanningen maken; zij maken architectonische vernieuwingen mogelijk. Hier kijken we in een tweede artikel naar.
Interessant? Lees dan ook:
Toren brengt duurzaam hout tot nieuwe hoogte
MaterialDistrict Rotterdam 2019: fantasievolle nieuwe materialen
Stro, een zeer goed bouwmateriaal