In Nederland gaan vooral rond Amsterdam duurzame energieprojecten niet door vanwege congestie op het stroomnet. Ook de aansluiting van nieuwe bedrijfsgebouwen stokt. Oplossing volgens de elektriciteitsbedrijven? Uitbreiding van het net! Maar zoiets duurt vele jaren. Terwijl lokale optimalisatie minder problemen oplevert. ‘Het elektriciteitsnet is alleen op papier vol.’
Stroomnet veel ingewikkelder geworden
Wetenschapsjournalist Sabine Sluijters bespreekt de problemen op de site van Change.Inc. Het elektriciteitsnet wordt steeds zwaarder belast, zowel aan de aanbod- als aan de vraagkant. Zonnepanelen, windturbines, elektrische auto’s, warmtepompen. Intussen gaat de economische groei, met meer elektriciteitsvraag, gewoon door. Nieuwe projecten kunnen soms niet doorgaan vanwege congestie op het stroomnet. Amsterdam is een hotspot, omdat daar de laatste jaren veel (grootverbruikende) datacenters zijn neergestreken.
Harold Veldkamp, programmadirecteur digitalisering van de Topsector Energie, vindt dat netbeheerders de oplossing aan de verkeerde kant zoeken. De besturing van het net moet beter, vindt hij. Vroeger ging alle stroom maar één kant uit: van de centrale naar de gebruiker. Nu verschijnen er allerlei afnemers die óók leverancier zijn – met hun zonnepanelen, windturbines of biogasinstallaties. De netbeheerders denken nog in het oude systeem, vindt Veldkamp. Zij zien verzwaring van het net als enige oplossing.
Naar minder congestie op het stroomnet
Veldkamp ziet regionale optimalisatie als slimme manier om congestie op het stroomnet tegen te gaan. Zoveel mogelijk lokale verevening van vraag en aanbod. Wanneer de lokale productie ook lokaal wordt afgenomen, hoeft de stroom helemaal niet over grote afstanden getransporteerd te worden. Maar het probleem is dat de netbeheerders dat niet kunnen waarnemen – laat staan besturen. De digitale besturing van het net moet daarom worden gedecentraliseerd. En zo ver zijn we nog lang niet. De Autoriteit Consument en Markt heeft nu bepaald dat een kabel pas vol is als netbeheerders 110 tot 150 procent van de capaciteit hebben uitgegeven. Maar dat is een paardenmiddel, want de feitelijke situatie op het net is in vele gevallen niet de basis van de besturing.
Om congestie op het stroomnet te omzeilen ontstaan er collectieven van bedrijven die samen een energiesysteem opzetten. Sluijters noemt het voorbeeld van Schiphol Trade Park, waar 15 bedrijven gezamenlijk hun gebruik van alle aansluitingen coördineren. Gecoördineerd door het bedrijf Joulz. Deze ontwerpen het geheel en zijn verantwoordelijk voor het hele energiesysteem. Inclusief batterijen en – alleen voor de donkere wintermaanden – een gasgenerator als backup. Een ICT systeem ontworpen door softwarebedrijf Spectral regelt dat elk bedrijf altijd voldoende (duurzame) energie heeft. In het model is ook de weersverwachting opgenomen, net als de real-time prijzen van stroom en gas.
Energie-eilanden
Een ander bedrijf op deze markt is Groendus. Ook zij organiseren ‘energie-eilanden’; binnen zo’n eiland zijn aanbod en verbruik optimaal geregeld. Uiteindelijk ontstaat er voor het openbare elektriciteitsnet een veel minder grote vraag. Veldkamp verwacht dat dit soort ‘energie-eilanden’ de komende tijd steeds meer ontstaan. Met grote positieve gevolgen voor de stabiliteit van het hele systeem.
Maar op den duur zullen de optimaliseringsprogramma’s van de verschillende energie-eilanden hun gegevens wel moeten kunnen uitwisselen. Zodat uiteindelijk weer een nieuw optimaal systeem ontstaat. En dat moet niet alleen op nationale schaal. Het Nederlandse elektriciteitsnet is op een aantal plaatsen verbonden met Europa. Het nieuwe systeem moet ook leesbaar zijn in andere landen. Blijft staan dat voortgaan op deze weg goedkoper is en ook veel sneller leidt tot minder congestie op het stroomnet, dan verzwaring. Nieuwe technologie dwingt de netbeheerders tot optimalisatie op microniveau, in plaats van uitwisseling op macroniveau.
Interessant? Lees dan ook:
Tien keer zoveel zonne-energie
Slimme elektriciteitsnetten: de kracht van kleinschaligheid
Schaalproblemen in de energietransitie