Voedselzekerheid is niet meer vanzelfsprekend. De COVID pandemie heeft veel invloed gehad. De VN schatten dat in 2020 wel 811 miljoen mensen ondervoed waren – ongeveer één op de tien. En we bewegen niet de goede kant uit.
Het gaat niet goed
Aan de éne kant moeten we meer monden voeden. Dit is vooral belangrijk in Afrika ten zuiden van de Sahara, waar tot 2050 de bevolking waarschijnlijk gaat toenemen van 1 tot 2 miljard mensen. Over de hele wereld zullen we waarschijnlijk 2 miljard mensen méér moeten voeden. Maar zoals de Voedsel- en Landbouworganisatie FAO van de VN onlangs schreef: ‘na tientallen jaren afname neemt nu sinds 2014 het aantal mensen weer toe dat lijdt aan honger.’ We zullen niet alleen meer mensen moeten voeden, het dieet van mensen verandert ook. Alles bij elkaar opgeteld zal in 2050 de vraag naar voedsel waarschijnlijk 56% groter zijn dan in 2010.
De Verenigde Naties stelden zich ten doel dat in 2030 honger niet meer voor zal komen en het eten voor iedereen zekerder en beter zal zijn. Het moge duidelijk zijn: we zullen dit doel waarschijnlijk niet halen. Want behalve dat er meer ondervoede mensen komen, moeten we ook rekening houden met de gevolgen van klimaatverandering. De landbouw moet groener en productiever worden. Gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want bij een zekerder voedselvoorziening voor iedereen spelen bijna alle maatschappelijke en economische kwesties mee.
Problemen voor de wereldlandbouw
Het World Economic Forum noemt de volgende problemen die we moeten aanpakken.
1. Bevolkingsgroei. Dit is vooral een probleem in veel ontwikkelingslanden. Bovendien neemt de verstedelijking toe; in Afrika en Azië kunnen we 2,5 miljard extra stadsbewoners verwachten tegen 2050.
2. Veranderende eetgewoonten. Diëten gaan veranderen. Mensen worden welvarender en gaan dan steeds meer vlees en melkproducten eten, producten waarvoor meer land nodig is.
3. Klimaatverandering, al genoemd. Momenteel bestaat 40% van het land uit kurkdroge gebieden. De temperatuur neemt toe, zodat nog meer land zal veranderen in woestijn. Bij het huidige tempo van veranderingen zal de wereld in 2050 de helft aan voedsel produceren van wat nodig zou zijn om de bevolking te voeden.
4. Watertekort. Dit is op veel plaatsen al een probleem, vooral door klimaatverandering. Het World Resources Institute schreef al in 2013 dat ‘een kwart van de landbouw bedreven wordt in gebieden met een dreigend watertekort.’ Een ander artikel waarschuwt ons ervoor dat ‘bij toenemende klimaatverandering, tegen 2050 tweemaal zoveel mensen water tekort zouden kunnen komen.’
5. Boeren in problemen. Steeds minder mensen willen nog boer worden. Dit komt bovenop andere landbouwproblemen. Zoals het verlies aan landbouwgrond door groeiende steden en achteruitgang van de bodem door te intensieve landbouw.
Maar misschien kan de technologie ons redden
We zouden al snel tot de conclusie kunnen komen: we hebben meer land nodig om meer voedsel te produceren. Maar het areaal geschikte landbouwgrond is beperkt. In feite heeft de mensheid de beste gronden al in gebruik genomen. Het Westerse dieet helpt ook niet echt mee. Voor vleesproductie is veel land nodig. Als alles gelijk zou blijven, zouden we over dertig jaar tenminste 70% meer land nodig hebben – land dat er niet is. Als we blijven groeien in welvaart, is verbetering van de technologie het enige dat kan staan tussen ons en een wereldvoedselprobleem.
Gelukkig komen zulke verbeteringen ons te hulp, zoals mechanisatie en het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Door gebruik van zulke verbeteringen is het gemiddelde landoppervlak nodig om één mens te voeden, gedaald van 2650 m2 rond 1960 tot ongeveer 1700 m2 nu. Terwijl anderzijds het aantal beschikbare calorieën per persoon is gestegen van 2250 naar 2750 kcal per dag. Volgens een onderzoek door Sanderine Nonhebel van de Rijksuniversiteit Groningen.
Maar gaan deze verbeteringen door, en zullen ze voldoende zijn voor de wereldvoedselvoorziening? We kunnen het nog niet zeggen. De toekomst is onzeker.
Interessant? Lees dan ook:
Voedsel en water als geopolitieke wapens
De ontmanteling van de koe
De microbiële voedselrevolutie