De bijeenkomst over circulaire economie van het Rijksduurzaamheidsnetwerk in Den Haag was een innovatieve bijeenkomst. Kunstzinnige bijdragen als schilderijen, een performance en opstellingen haalden hem uit de sfeer van een louter intellectuele exercitie. De workshops van de dag gingen over materiaalstromen zoals metalen en elektronica-afval. En over voedselafval en landbouwresten.
Initiatiefnemer van de workshop over voedselafval was Martine Groenewegen. Martine is een vrouw van de praktijk: ze beheert de innovatieve site biomassadhz.nl. Op die site bericht ze over vraag naar, en aanbod van biomassa. De informatie staat op een kaart, waardoor de bezoeker getriggerd wordt om in de buurt te zoeken; zo wordt zichtbaar waar men het meeste bezig is met biomassa als grondstof.
Hergebruik van voedselafval
Landbouw- en voedselafval is een interessante grondstof. Bij nuttig gebruik onttrekt deze geen voedsel aan de voedselvoorziening (geen food/fuel probleem). Vaak kunnen wij met moderne chemische technieken (‘groene chemie’) waarde toevoegen. Fa. Rodenburg in Oosterhout hergebruikt bijvoorbeeld voedselafval, zij maken zetmeelplastics uit afvalwater van de fritesproductie. Deze plastics zijn niet alleen 100% gemaakt uit lokale groene grondstoffen, maar ook nog eens 100% biologisch afbreekbaar. Typische producten zijn biologisch afbreekbare plantenpotten. Ze worden gebruikt in de tuinbouw en zijn arbeidsbesparend, omdat de pot niet nog eens uit de grond gehaald hoeft te worden wanneer de plant groot is geworden.
Een ander mooi voorbeeld van het nuttig gebruik van voedselafval is het verwerken van sinaasappelschillen. Deze schillen blijven in grote hoeveelheden over in alle bars ter wereld die vers geperst sinaasappelsap serveren. Alleen al in Brazilië gooit men elk jaar acht miljoen ton sinaasappelschillen weg. Het Biorenewables Development Centre (BDC) in York ontwikkelt manieren om uit dit voedselafval hoogwaardige chemicaliën te maken. In een magnetron komen chemicaliën vrij als lemonine en terpineol, die gebruikt worden in smaak- en geurstoffen, voeding en medicijnen. En NRC Handelsblad berichtte op 29 maart 2014 over de productie van bioplastic PHA uit afvalwater van chocoladeverwerker Mars in Veghel: 1 gram plastic uit 3 gram afval. Ontwikkeld door onderzoekers van de TU Delft. Deze productie is overigens nog in de onderzoeksfase.
En heel interessant is voedselafval uit afgekeurde partijen van de glastuinbouw. Alleen al de Nederlandse glastuinbouw heeft daarvan grote potentiële stromen: jaarlijks 42.000 ton. Veel producten worden alleen maar verwezen naar de composthoop vanwege esthetische afwijkingen. Het bedrijf Provalor heeft productieprocessen ontwikkeld waarmee dit voedselafval kan worden opgewaardeerd. Eén van deze producten is Veggiefiber, dat bestaat uit onoplosbare groentevezels die in voedingsmiddelen worden gebruikt. De levensmiddelenindustrie heeft Veggiefiber ontdekt en gaat de komende tijd voedingsmiddelen met dit product in de schappen van de supermarkt leggen.
Voedselafval: oud brood
Terug naar Martine Groenewegen en haar workshop. Wij concentreerden ons op voedselafval en probeerden te ontsnappen aan de neiging om alle afval om te zetten in energie – per slot van rekening geeft dit de laagste opbrengst per eenheid van input. Al zoekend naar commercieel interessante voorbeelden kwamen wij op oud brood. Supermarkten proberen wel om niet méér brood te bakken dan zij kunnen verkopen; maar ziekenhuizen en cateringbedrijven houden dagelijks tonnen brood over. Zonde om deze te composteren of vergisten!
Dus waarom niet in of naast het ziekenhuis een oven waarin het brood van gisteren herbakken wordt tot koekjes – een ‘koekje van eigen deeg’? Of tot pizza’s? Deze producten zouden zelfs een ‘recyclingscertificaat’ kunnen krijgen. De (magere) businesscase kan worden verbeterd bijvoorbeeld door combinatie met leerervaringsplekken. Een franchiseketen zou voor zulk koekjes machines kunnen maken zodat lokale ondernemers daarmee een inkomen kunnen verdienen. Maar het omzetten van voedselafval in industriële producten geeft misschien commercieel betere resultaten. Zoals in bouwmaterialen (Synbra’s isolatiemateriaal van PLA uit suikerriet) of in textiel (kleding van Qmilk). Waarom geen bacterie ontwikkeld waarmee wij oud brood kunnen omzetten in zetmeelplastics? 2014 is het jaar tegen de voedselverspilling. Volkeren der wereld, verwerpt het voedselafval!