Eind 1941 gaat Heatley aan de slag bij Merck. Er komt een uitvoerige correspondentie met Florey op gang. En Florey ontvangt een enorme doos uit Amerika. Hij is er zeker van dat er de lang verwachte kilo penicilline in zal … Read more
De oorlogsomstandigheden maken het Florey onmogelijk geld of middelen bijeen te brengen voor verdere opschaling van zijn penicillineproductie. Hij denkt voorlopig aan een kilo genoeg te hebben. Daarvoor is zo’n 5.000 m3 kweekvloeistof nodig. Aan alles is gebrek en voor … Read more
Het Oxford team moet geregeld dierproeven of klinische programma’s aanpassen of onderbreken vanwege een tekort aan penicilline. Ook penicilline teruggewonnen uit urine is niet altijd voldoende. Door de oorlogsomstandigheden moeten ze enorm improviseren. Veel transport gaat per fiets, vaak in … Read more
In april en mei 1940 test het Oxford team zijn bruine poeder op onder meer katten, konijnen, ratten en muizen. De dieren blijven gezond. Verder blijkt injectie de beste toedieningsvorm. Via de maag gaat de werking verloren. De plaats van … Read more
Vier grote vragen hebben het onderzoek in Oxford aan penicilline bepaald. We behandelen ze één voor één. 1. Hoe kweken we zoveel mogelijk schimmel met een maximale productie aan penicilline? 2. Welke schadelijke bacteriën kunnen we met penicilline bestrijden? 3. … Read more
Productie en zuivering van penicilline zijn uiteindelijk gelukt aan een team van de Universiteit van Oxford. Een vreemd team echter; het vormt nooit een eenheid. We hebben het over Ernst Chain, Howard Florey, Norman Heatley, Margaret Jennings en Edward Abraham. … Read more
De metafoor van de voetbalwedstrijd past wel bij ons thema. Voetbal is oorlog, nietwaar? Project ‘100 jaar antibiotica’ Aflevering 14. Raadsels en toeval Aflevering 15. Antibacteriële middelen uit het verleden Aflevering 16. De Sulfa’s staan voor Aflevering 17. Het Oxford … Read more
Hoe is die penicillineschimmel nu precies in de petrischaal van Alexander Fleming terecht gekomen? En waardoor waren de omstandigheden op dat moment zo gunstig voor het doden van de stafylokokken? Tot op de dag van vandaag is dat niet precies … Read more
Het verhaal van de ontdekking van penicilline door Alexander Fleming is algemeen bekend. Bij terugkomst van vakantie op 3 september 1928 ziet hij in een petrischaal met een kweek van bacteriën (stafylokokken) een plek waar geen bacteriën groeien; er groeit … Read more
De titel van de vorige aflevering (Hoogmoed komt voor de val) doet onvoldoende recht aan het grote belang van de sulfa’s voor de verdere ontwikkeling van de medische chemie. In feite luiden de sulfa’s juist een nieuw tijdperk in de … Read more
M&B 693, sulfapyridine, wordt zowel in Engeland als Amerika met enorm veel fanfare ontvangen. Met name in de oorlogsjaren vormen de sulfa’s een dankbaar onderwerp voor goed nieuws. Project ‘100 jaar antibiotica’ Aflevering 9. Tussen twee vuren Aflevering 10. Internationale … Read more
Al in 1937 ziet de medische professie in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en de Verenigde Staten het grote belang van sulfanilamide en de andere sulfa’s in; in elk land om verschillende redenen. Project ‘100 jaar antibiotica’ Aflevering 8. Het succes … Read more
We hebben nog niet het hele verhaal over de sulfa’s in Duitsland tijdens WO II verteld. Voor de geïnteresseerde lezer is het al genoemde boek van John E. Lesch zeer aan te bevelen: The First Miracle Drugs, How the sulfa … Read more
Na Prontosil breken de sulfa’s pas echt door. Het succes krijgt vleugels in WO II, met name in de legers van Duitsland en zijn bondgenoten. Maar het succes heeft een brede zwarte rand. IG Farben is niet alleen een groot … Read more
Volgens één lezing van de geschiedenis van aspirine heeft de Duitse chemicus Felix Hoffmann, werkzaam bij Bayer, in 1897 het dossier voor elkaar. Felix is 29 jaar. Zijn vader lijdt naar verluidt aan artritis en beleeft na eerste inname van … Read more
In de column ‘Het individu bestaat niet’ hebben we getipt aan de invloed van de micro-organismen in ons lichaam op onze ontwikkeling. De biologen zijn al een stuk verder. Het aantal levende gasten in ons lichaam (ons microbioom) loopt in … Read more
Met het succes van Salversan in handen denkt Ehrlich in sneltreinvaart allerlei andere ziekteverwekkers te kunnen elimineren. In 1914 spreekt hij het 7de Internationale Medische Congres in Londen toe. Vrij vertaald zegt hij: ‘Alle landen ter wereld zijn hier vertegenwoordigd … Read more
Veel van onze lezers zullen de prominente rol van Duitsland kennen bij de ontwikkeling en de vele toepassingen van synthetische kleurstoffen. Ook zullen veel mensen de naam kennen van Justus von Liebig als de ‘founding father’ van het onderzoek naar … Read more
Hugh Hampton Young keert in 1913 terug naar de VS van de internationale medische conferentie in Londen, diep onder de indruk van de chemotherapie van Paul Ehrlich. Young is als chirurg werkzaam aan het Brady urologisch instituut van de Johns … Read more
In 1890 benoemt Robert Koch Paul Ehrlich tot zijn assistent. Hoewel Ehrlich (1854-1915) in de eerste plaats medicus is (hij ontwikkelt samen met Emil Adolf von Behring een vaccin tegen difterie), is hij vooral gefascineerd door de chemie. Project ‘100 … Read more
Van langlopende conflicten is het nooit helemaal zeker wanneer ze zijn begonnen, of wat de oorzaak ervan was. En wie speelde precies welke rol? Dat wordt vaak bepaald door de beschouwer of door het tijdstip waarop men terugkijkt op de … Read more
Direct na afloop van de Eerste Wereldoorlog kwam het onderzoek tegen infecties serieus op gang. De druk om te scoren was hoog, heel hoog. Bacteriële infecties waren verantwoordelijk geweest voor de meeste doden in de modderige loopgraven. In de decennia … Read more
In de biologie woedt op dit moment een stevige discussie over het begrip individu. Daarin staan definities van bekende verschijnselen als symbiose en parasitisme op de helling. De discussie gaat niet meer alleen over planten en micro-organismen; ook zoogdieren en … Read more
Dit overzichtswerk geeft precies wat het zou moeten doen: het is dik (365 pag.), grondig, met veel tabellen en honderden referenties. Een compleet boek over een hoogst actueel onderwerp. Biostimulantia: natuurlijke stoffen die plantengroei stimuleren, opname van voedingsstoffen vergemakkelijken en … Read more
Eind 2019 werden zowel de USA als de EU zich bewust van hun afhankelijkheid van China en India in de voorziening van generieke medicijnen. Met name China baarde zorgen, vanwege de verdubbeling tot 13% in tien jaar tijd en de … Read more
De grote farmaceutische industrie heeft het moeilijk. De industrie moet een nieuwe koers inslaan. Biomedicijnen kunnen een nieuw hoofdstuk openen. Dit is het derde van vier artikelen over de farmaceutische industrie. Biomedicijnen, ja of nee? Al meer dan 20 jaar … Read more
De grote farmaceutische industrie (big farma) heeft het moeilijk. De industrie moet weer op het spoor komen. Kunnen de nieuwe grootmachten India en China de weg wijzen? Dit is het tweede van vier artikelen over de farmaceutische industrie. De farmaceutische … Read more
Grote farmaceutische bedrijven (big farma) hebben het moeilijk. Aandeelhouders klagen over dalende winstmarges; overheden, verzekeringsmaatschappijen en patiënten klagen over torenhoge medicijnprijzen. De industrie moet een nieuwe weg vinden – maar welke? Dit is het eerste van vier artikelen over de … Read more
De discussie of de coronapandemie de energietransitie zal remmen of versnellen is volop gaande. Partijen die de transitie willen versnellen zijn in de meerderheid, als we mogen afgaan op de headlines van het nieuws. Fijn stof en coronapandemie Daar kunnen … Read more
Resistentie bij antibiotica is een groeiend probleem; en toch stokt de ontwikkeling van nieuwe antibiotica. Waarom? Zijn nieuwe middelen niet dringend nodig, bij nader inzien? Of denkt de industrie dat zij niet genoeg kan verdienen aan nieuwe ontwikkelingen? Nieuwe antibiotica … Read more
Reductionisme, het reduceren van vraagstukken tot kleine onderdelen, is de basis van onze welvaart. Het bepaalt ook sterk ons maatschappelijk gedrag en onze kijk op de wereld. Daar kun je ver mee komen, maar zicht op het geheel kan verloren … Read more
De wens naar een maakbaar leven is een eindeloze ‘markt’, voor wetenschap, commercie en maatschappij. Diezelfde partijen zullen ook de spelregels moeten bepalen: verantwoording en toezicht. Een schier onmogelijke opgave, maar een opdracht die we nadrukkelijk onder ogen moeten zien. … Read more
In de moderne tijd zijn er veel chemicaliën op grote schaal verkocht die achteraf problemen veroorzaakten. Soms kwam er een groot schandaal van. Maar verreweg de grootste vergiftiging in de geschiedenis, die door tetra-ethyllood, eindigde niet in een schandaal. Hij … Read more
Geopolitiek van fossiele, minerale en agrarische grondstoffen gaat minder belangrijk worden, zo concludeerden wij in vier artikelen. Maar een nieuwe geopolitieke dimensie wordt snel overheersend: de geopolitiek van informatie. De betrouwbaarheid van informatie neemt af. Met sociale media scheppen mensen … Read more
In een eerste artikel formuleerden we dat plastic afval niet meer zou moeten ontstaan in tien tot vijftien jaar tijd. Dit ambitieuze doel moet van twee kanten worden benaderd: ontwerp van plastics aan de inputkant, en toegesneden verwerking aan de … Read more
Kunnen voedselvoorziening en toegang tot schoon water zich ontwikkelen tot geopolitieke wapens, zoals jarenlang fossiele energie? Daarvoor zou er een structurele onbalans moeten bestaan tussen voedsel en water aan de ene kant, en de bevolkingsgroei aan de andere kant. Maar … Read more
Voor ons was 21 april een memorabele dag. Een maand eerder dan gepland presenteerden we ons nieuwe boek: More with Less, Welcome to the Precision Economy. De presentatie vond plaats op een conferentie in Groningen met als onderwerp de laatste … Read more
De naam bioplastics geeft veel verwarring en zal dat naar mijn overtuiging blijven doen. Het verschil tussen bio als gemaakt-uit-groene-grondstof en bio als biologisch afbreekbaar dringt niet door tot het grote publiek. Nu het probleem van de plastic soep belangrijker … Read more
In veel discussies over duurzame energie is energieopslag een heet hangijzer. Vooral in discussies tussen leken wordt het gebrek aan eenvoudige opslagmogelijkheden gebruikt als een dooddoener: allemaal leuk en aardig die duurzame energie, maar zolang we een donkere dag nog … Read more
Veel maatschappijdeskundigen beroepen zich op fundamentele natuurwetten om hun argumenten kracht bij te zetten. Prima, zolang hun interpretatie ook wetenschappelijk aan de maat is. Daar ontbreekt het helaas nogal eens aan. Economen beschouwen de planeet aarde als een gesloten systeem … Read more
De houdbaarheid van de groene chemie wordt bedreigd, van buiten af én van binnen uit. In de hoogtijdagen van de klassieke organische chemie was sprake van een soort zelfoverschatting van de onderzoekers: ze konden alles maken, zelfs vanaf de tekentafel, … Read more
Ruim tien jaar geleden hebben we in een gezaghebbend tijdschrift (1) een voorspelling gedaan over het maken van ingewikkelde moleculen, vooral medicijnen. Wij voorzagen de integratie van chemo- en biokatalyse in een reactor die tegelijkertijd katalysator zou zijn. Een zeer … Read more
De wetten van de marketing zijn nog niet goed aan bod gekomen in onze artikelen over biotechnologisch geproduceerd voedsel en de reactie van consumenten daarop. In de marketing draait het allemaal om een heel oud principe: hoe positioneer ik mijn … Read more
Het oordeel van het publiek verrast biotechnologische onderzoekers steeds weer. Soms in positieve zin, zoals bij de ontwikkeling van artemisinine, medicijn tegen malaria, met gemodificeerde organismen. Vaak in negatieve zin, zoals toen het publiek resoluut stier Herman en schaap Dolly … Read more
Het probleem komt overal ter wereld voor: hoe succesvolle R&D in te richten in een samenwerking tussen onderzoeksinstellingen en het bedrijfsleven. Met twee zeer verschillende culturen. Elk met zijn eigen regels en eigen maatstaven voor succes. Publicatievrijheid in de onderzoekswereld … Read more
Gemeentes verklaren zich ‘schaliegasvrij’. Pure symboolpolitiek. Ze weten heel goed dat ze hier geen zeggenschap over hebben. Kennelijk hebben ze het (naïeve) idee dat zo’n uitspraak milieuproblemen door gaswinning zal voorkomen, en de komst van duurzame energie zal versnellen. Maar … Read more
Onze planeet warmt op. Dat is ruim voldoende bewezen. CO2 is de grootste oorzaak daarvan, dat weten we ook zeker. Dat onze welvaart en energiehonger dit hebben veroorzaakt kunnen we ook al niet meer ontkennen. Maar de vraag of de … Read more
Niet meer dan 30% van onze energievoorziening kan duurzaam zijn binnen de komende 25 jaar. Een heldere strategie voor doorgaand gebruik van fossiele energiebronnen is nodig, waarbij een gezonde competitie en een gelijk speelveld voor alle commerciële vormen van energie … Read more
In onze vorige column hebben we de potentie van biomassa laten zien. Nu zullen zon en wind de revue passeren. Tevens maken we een schatting van wat redelijkerwijze haalbaar is voor het aandeel duurzame energie. Zon en wind samen zouden … Read more
Na enkele decennia onderzoek en ontwikkeling is een tussenbalans zinvol en, op hoofdlijnen, ook goed uitvoerbaar. Wind en biomassa laten om verschillende redenen hun grenzen zien. Zonne-energie heeft nog heel veel potentie. Andere duurzame bronnen, zoals getijdenstromen, geothermische energie of … Read more