Een dringend (maar vaak vergeten) vraagstuk in onze maatschappij betreft de grenzen aan de gezondheidszorg. De kosten van die zorg stijgen voortdurend – elk jaar een beetje, maar toch. Ooit zal dat moeten ophouden. Het probleem is: we weten niet … Read more
Elk jaar verliest de aarde 13 miljoen hectare bos. sinds 1960 is meer dan de helft van het tropische oerwoud verloren gegaan. Veel verdwijnt in de tropische regenwouden van Brazilië en Indonesië. Ook in andere landen wordt gekapt, de woestijn … Read more
De belangrijkste factor die de huidige samenleving voortstuwt en voortdurend verandert is technologische ontwikkeling. Karl Marx had er niet van kunnen dromen: de verhouding tussen onderbouw en bovenbouw zoals hij die beschreef, bestaat nog steeds, bijna anderhalve eeuw na zijn … Read more
Methaan is een bijzonder krachtig broeikasgas. Over 20 jaar gemeten kan het de aarde 82,5 keer zo sterk opwarmen als CO2. Maar gelukkig leeft het gas maar kort in de atmosfeer: in 12 jaar valt het uit elkaar. Daarom kunnen … Read more
De jaren ’70 van de 20e eeuw vormen een keerpunt in de strijd tegen ziekteverwekkende micro-organismen. Onderzoekers komen in die periode tot het besef dat deze strijd nooit ten einde zal komen. Dat we altijd resistentie op ons pad zullen … Read more
In 64 afleveringen hebben we geschetst hoe de mensheid met hulp van de chemie geleidelijk controle kreeg over dodelijke infectieziekten. En over de grenzen van dit proces: bedreigd door het ‘nieuwe’ maar heel natuurlijke probleem van de resistentie. We komen … Read more
Zeewier heeft vele toepassingen. Het wordt verwerkt in voedingssupplementen en imitatie-vleesproducten. Het wordt toegepast in supplementen voor kippen, varkens, koeien, huisdieren en paarden. Als zeewier-biostimulant kan het bodems en gewassen versterken. Een element in het produceren van voedsel van hoge … Read more
Schimmels zijn de producenten van onze allerbelangrijkste antibiotica. Maar ze kunnen ons ook tot last of zelfs gevaar zijn. We gaan het niet hebben over de relatief onschuldige en goed te behandelen aandoeningen, veelal aan of bij de buitenkant van … Read more
In de strijd tegen bacteriën zijn vaccins verre in de minderheid in vergelijking met pillen en poeders. Behandeling van tbc is een uitzondering, ook al omdat de tuberkelbacil lastig te bestrijden is met antibiotica. Voor malaria is recent een vaccin … Read more
Van oudsher heeft de mens kruiden ingenomen of gesmeerd tegen aandoeningen. Die kruidengeneeskunde is op de achtergrond geraakt, misschien wel in diskrediet. Maar problemen als resistentie geven deze geneeskunde een nieuwe kans. Zo heeft zorgvuldig onderzoek van de traditionele Chinese … Read more
Een verschuiving naar een plantaardig dieet zou de groei van de uitstoot van broeikasgassen een tijdlang kunnen stoppen. Plantaardig dieet en het broeikaseffect Het effect van het stoppen met het eten van vlees blijkt uit berekeningen van Patrick Brown (Stanford … Read more
Evenals knoflook heeft kaneel een lange historie. In de geschiedenis van de handel en monopolies in specerijen speelt kaneel een belangrijke rol. Kaneel is in de eerste plaats een voedingsadditief en smaakmaker; therapeutische toepassingen komen op de tweede plaats. Kaneel … Read more
Lange tijd was de visie van biologen dat de mutatiesnelheid gelijk is, overal in een organisme. Mutaties komen dan overal voor in het genoom, in principe overal even vaak. Dat sommige mutaties succesvoller zijn dan andere komt doordat schadelijke mutaties … Read more
Van oudsher is knoflook niet alleen beschouwd als voedingsmiddel, maar ook als medicijn. De bekende teen komt in elk oud medisch boek voor, als heelmiddel voor vele aandoeningen. Houdt dit stand als het wordt onderzocht door de moderne wetenschap? Knoflook, … Read more
In populaire publicaties krioelt het van de aanbevelingen om plantaardige middelen te gebruiken, voor welke aandoening dan ook. Regelgeving ontbreekt veelal. Het is haast onbegonnen werk om waarheid en verdichtsel uit elkaar te halen. De beste informatie komt uit Duitsland; … Read more
Veel voorstanders van duurzaamheid menen dat we vooral duurzamer kunnen worden met hightech oplossingen. Zoals elektrische auto’s in plaats van die oude, die alleen maar fossiele brandstoffen opmaken. Wij schreven zelfs een boek over deze ‘groene groei’. Maar we moeten … Read more
In de zoektocht naar nieuwe antibiotica komen ook de zogenaamde ‘natuurlijke’ middelen weer in de belangstelling. Verdrongen (tijdelijk?) door de opkomst van de chemie, die aan de basis ligt van een geheel nieuwe tak van geneeskunde. Gebaseerd op enkelvoudige stoffen. … Read more
PHAs (polyhydroxy alkanoaten) zijn interessante maar moeilijke plastics. Interessant doordat ze op natuurlijke weg worden gemaakt. Uit duurzame bronnen of afvalstromen. Door micro-organismen en niet bij hoge temperaturen. PHAs zijn biologisch afbreekbaar. Ze hebben zeer uiteenlopende eigenschappen. In veel toepassingen … Read more
Van bijna vergeten tot de meest voorkomende soort van micro-organismen: fagen. En ook nog eens onschuldig voor de mens. Bestrijding van een bacteriële infectie met bacteriofagen, of faagtherapie, is eenvoudig als men de beschikking heeft over een faag die de … Read more
In de wereld van de micro-organismen zijn er geen leiders. Iedereen heeft vrienden en vijanden. Sommige zijn echt levende wezens, anderen staan op het snijvlak van leven en niet-leven. Of ze zijn alleen maar werkzaam in een wisselwerking. Micro-organismen vormen … Read more
De belangstelling voor alle micro-organismen in en op ons lichaam is momenteel erg groot. Vooral onze maag-darmflora is het onderwerp van veel onderzoek. We hebben er onlangs twee columns aan gewijd met betekenisvolle titels als Wie zijn wij en Het … Read more
Herbebossing is belangrijk bij de bestrijding van klimaatverandering. Vooral in Europa, waar (na een periode van verdroging) regenval weer zal toenemen als er meer bomen worden geplant. Maar weten we genoeg over bossen, om gezond nieuw bos te maken? Nieuw … Read more
Een kwart van de nieuwste geneesmiddelen bestaat uit biomedicijnen. Het is nog onzeker tot welke nieuwe antibiotica dat kan leiden. Maar ons inzicht in de fundamentele processen van de natuur groeit met sprongen. Dat geeft ons voortdurend een nieuw handvat … Read more
Bijna drie jaar geleden, in 2019, schreven we over de zorgelijke toename van de methaanuitstoot in de atmosfeer. Hoewel we toen ook een zonnige kant zagen aan het probleem: de uitstoot van methaan (CH4) kan, in tegenstelling tot die van … Read more
Bij een 100-jarige oorlog is het na verloop tijd niet altijd meer even duidelijk waarom en wanneer het allemaal precies is begonnen. Ook de mogelijke afloop raakt soms uit zicht. In de strijd tussen chemie en bacterie lijkt de chemie … Read more
Pas vanaf 2015 komt de zoektocht naar nieuwe middelen serieus op gang. Particuliere en overheidsinitiatieven brengen geld bijeen voor nieuw onderzoek. Zo richt de universiteit van Oxford een nieuw instituut in om resistentie te onderzoeken en te bestrijden. De resultaten … Read more
Een aantal machtige mensen wil de dood weerstaan. Kort geleden nog Jeff Bezos, voormalig directeur van Amazon en een van de vijf rijkste mensen op Aarde. George Church ging hem voor, succesvol ondernemer en biotechnoloog aan MIT. Een interessante gedachte, … Read more
In 2019 keurde de Amerikaanse FDA één nieuw antibioticum goed: lefamuline tegen longontsteking. Het is op de markt als Xenleta. De historie van dit medicijn is exemplarisch. Het laat duidelijk de moeilijkheden zien in de zoektocht naar, en de ontwikkeling … Read more
Europese productie van zonnecellen, een alternatief voor de dure, langzame, risicovolle en ondoordachte ontwikkeling van kernenergie. Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Renewable Carbon News van het nova-Instituut. Wij dachten dat de Europese lobby voor kernenergie al dood was. Maar … Read more
De afgelopen tientallen jaren hebben we veel meer inzicht gekregen in de mechanismen van bacteriën om de werking van antibiotica te omzeilen. Tot op het atoom nauwkeurig weten we hoe en waar de antibiotica aangrijpen; en welk antwoord de bacterie … Read more
Intuïtief vinden veel mensen plastics slecht voor het milieu – maar zijn de alternatieven echt beter? Oorspronkelijk gepubliceerd in Renewable Carbon News van het nova-Instituut. Plastics, een milieu-probleem? Veel mensen vinden dat plastic een ernstig milieuprobleem is geworden. We kennen … Read more
Verreweg de meeste infecties kunnen nu nog worden bestreden met het bestaande arsenaal aan middelen. Het is belangrijk, deze verstandig te gebruiken. Net zo belangrijk is de ontwikkeling van nieuwe middelen op basis van de oude thema’s. Maar die ontwikkeling … Read more
Vanaf het begin van deze eeuw wordt het steeds duidelijker dat wij nieuwe antibiotica moeten ontwikkelen. Hoewel we verreweg de meeste infecties nog goed te lijf kunnen met het bestaande arsenaal. De industrie kijkt nog lange tijd de andere kant … Read more
Loopt het tijdperk van de antibiotica op zijn einde? Moeten we ons voorbereiden op een tijd waarin infecties weer behoren tot de belangrijkste doodsoorzaken? We weten hoe dit komt; resistentie is de alles omvattende noemer. Daarachter ligt als oorzaak onoordeelkundig … Read more
Biologische gewasbescherming komt op. In veel opzichten zijn biologische middelen beter dan chemische. In het algemeen zijn ze niet erg gevaarlijk voor de menselijke gezondheid en het milieu. Hoewel niet altijd helemaal zonder gevaar. En soms beschermen ze het gewas … Read more
Theorie speelt de hoofdrol bij de ontwikkeling van pillen die cholesterol in het bloed moeten verlagen. Opnieuw denkt men dat mensen slechte gewoontes kunnen afleren, en dat we alle ziektes kunnen genezen met de goede medicijnen. Maar dan in negatieve … Read more
Tegenwoordig is plasticvervuiling overal. Zelfs op de meest afgelegen plaatsen op aarde. Een probleem dat we dringend moeten aanpakken. Maar misschien helpt de natuur ons daarbij een handje. Door micro-organismen te ontwikkelen die deze vervuiling opeten. Onderzoekers van de Chalmers … Read more
Om nieuw elan te vinden worden in de periode 1980-2000 de richtlijnen uit 1950 opnieuw geformuleerd: – ziektes kunnen worden bestreden met de juiste medicijnen – slechte gewoontes kunnen worden afgeleerd. Maar van bewust biotech beleid is op dat moment … Read more
Deze maand besteedde Science in een lang artikel aandacht aan het conflict rond bos dat in Duitsland woedt. Het debat over hoe om te gaan met bomen. Stormen en droogte hebben de afgelopen drie jaar het bos geteisterd. Moet we … Read more
Dertig jaar na de start van de weg omhoog voor de farma valt rond 1980 de motor ineens in een lagere versnelling. De belangstelling voor de medische professie neemt af op een aantal terreinen. Het aantal beurzen dat het Amerikaanse … Read more
Zonne-energie gaat doorbreken. Zonnepanelen worden steeds goedkoper. Daardoor worden structurele nadelen, zoals de verdunde opwekking van elektriciteit, steeds minder belangrijk. Zelfs in een land als Nederland met weinig ruimte. Maar hoe zal die zonne-energie eruit gaan zien? Zonnepanelen op alle … Read more
Het veterinair gebruik van antibiotica heeft zich ontwikkeld tot een bron van grote zorg en ergernis. En het gaat niet eens om het gebruik in de diergeneeskunde. Want dat valt in het niet bij de toepassing als additief in diervoeders. … Read more
We denken vaak dat ecosystemen in maagdelijke staat verkeerden toen Westerse onderzoekers ze voor het eerst ontdekten. Maar nieuw onderzoek ondergraaft nu dit idee van maagdelijke natuur. Mensen hebben altijd veel invloed gehad op ecosystemen. Onze voorvaderen bevorderden sommige soorten, … Read more
De grote successen van de sulfa’s, de pen’s de cef’s en al die andere prachtige middelen tegen infecties hebben uiteraard veel onderzoek gestimuleerd naar andere toepassingen. Vooral andere soorten infecties, zoals chronische ontstekingen, zijn uitvoerig onderzocht. Ook kanker en dementie. … Read more
Volgens het recente RethinkX project zullen we in de jaren ’20 van deze eeuw revolutionaire veranderingen zien. Gedreven door grote ontwikkelingen in vijf sleutelsectoren van de economie: energie, verkeer en vervoer, informatie, voeding en materialen. Zien wij die veranderingen ook? … Read more
Door ondeskundig en onverantwoord gebruik van antibiotica dreigt de mensheid resistentie te veroorzaken en daardoor de grote ontdekkingen bij de bestrijding van levensbedreigende infecties weer teniet te doen. En dat in slechts twee, hooguit drie generaties. De micro-organismen die erin … Read more
In vergelijking met de meeste utopische visies besteedt RethinkX veel aandacht aan het Organisatiesysteem, vereist voor de transitie. Ze leggen er de nadruk op dat we het niet alleen moeten hebben van technologische innovaties. Onze ideeën en systemen moeten mee … Read more
De bestrijding van lepra kent een eeuwenlange geschiedenis. Ooit een straf van God, leidend tot sociale uitsluiting. Later een goed te behandelen infectie mits tijdig ontdekt. Al in 1873 toont de Noorse arts Armauer Hansen aan dat de bacterie Mycobacterium … Read more
Al tientallen jaren verkondigt het Rocky Mountain Institute (RMI) ‘dat de energietransitie sneller zal gaan én minder zal kosten dan de meeste mensen denken’; in de woorden van directeur Jules Kortenhorst. En nu beginnen hun verwachtingen waar te worden. Ondanks … Read more
Tot in het begin van de 20e eeuw is het idee dat tuberculose erfelijk is bepaald, nog volop in omloop. Felle discussies tussen hoogleraren en parlementaire onderzoeken geven geen definitief antwoord: bacteriële besmetting of erfelijk bepaald. De ontdekking van Koch … Read more