De schrijvers van RethinkX hebben geen last van bescheidenheid. De ondertitel van hun rapport Rethinking Transportation 2020-2030 (mei 2017) luidt: ‘de ontwrichting van het verkeer en vervoer en de ineenstorting van de interne verbrandingsmotor en de olie-industrie’. Veroorzaakt door de … Read more
De sulfa’s waren een groot succes, de pen’s en de cef’s nog meer. Wat volgt? Er zijn nog altijd infecties waarop de beschikbare antibiotica niet of onvoldoende vat hebben. En we willen ook nieuwe middelen ontwikkelen omdat resistentie tegen veel … Read more
Opnieuw domesticeren (temmen) van planten en dieren, de ontmanteling van de koe, en de ineenstorting van de intensieve veehouderij. Grote woorden die goed de pretenties aangeven van het rapport van RethinkX over voedsel (september 2019). De ontmanteling van de koe … Read more
Bij de industriële productie van de grote cefalosporines zien we net zo’n ontwikkeling als bij de grote penicillines. Met uitermate slimme chemie wordt de 6 APA kern van penicilline omgezet in de 7-ADCA kern van cefalosporine. Zo ontstaan semisynthetische cefalosporines … Read more
Het RethinkX rapport komt direct ter zake. Het begint met een klaroenstoot: ‘We staan aan het begin van de snelste en diepste omwenteling in de geschiedenis van de mensheid, met de meeste gevolgen; een omwenteling net zo belangrijk als de … Read more
In 1972, bijna 10 jaar na Ampicilline, verschijnt Amoxicilline op de markt. Om nooit weer te verdwijnen, zo lijkt het wel. Beide producten komen uit de laboratoria van het Engelse Beecham (nu onderdeel van GSK). Van alle eindproducten afgeleid van … Read more
Het RethinkX project heeft recent gewezen op een nieuwe revolutie die eraan komt. Gebaseerd op grote vooruitgang bij vele technologieën; vooral bij informatie, energie, voedsel, verkeer en vervoer en materialen. Vijf sectoren die het overgrote deel uitmaken van onze economie. … Read more
Voor tijdgenoten worden in deze gloriejaren 1960-1980 de semisynthetische antibiotica gemaakt met uiterst geavanceerde chemie en techniek. Met het oog van vandaag zien we nog genoeg primitieve kanten in deze fijnchemie. Zeker ten opzichte van de grote broer, de petrochemie. … Read more
Het lijkt wel alsof de geneeskunde vleugels krijgt, zo snel volgen de successen elkaar op. Farmacologen weten steeds beter een relatie te leggen tussen chemische structuur en werking van het geneesmiddel. Er komt wel resistentie op bij wondermiddelen als de … Read more
Drie jaar geleden besprak Hans Tramper in een artikel op deze site het Bt aubergine project in Bangladesh. Het leek erg succesvol. Recent rapporteerde professor Anthony Shelton van Cornell University over dit project. Hij was er vanaf het begin bij … Read more
In de stormachtige ontwikkelingen in de medische wereld zien we in de tweede helft van de vorige eeuw een opvallende wisseling: de positie van hoog aanzien van de individuele arts wordt ingenomen door andere spelers. Wetenschappers aan universiteiten en instituten … Read more
Als het erop aankomt zijn we nog altijd Darwinisten. Dat wil zeggen: alle levende wezens zijn verwikkeld in een strijd met elkaar. De sterken overvleugelen de zwakken, zo werkt vooruitgang. Maar nieuw onderzoek laat zien: er is juist veel samenwerking … Read more
Vier ontwikkelingen maken 1950 tot een keerpunt in de medische wereld: (1) het enorme succes van de penicillines, aangevuld met de cefalosporines en streptomycines, (2) de ontdekking dat het hormoon cortison reuma dragelijk maakt en (3) het onomstotelijk bewezen verband … Read more
Men heeft vaak opgemerkt dat ontdekking en ontwikkeling van antibiotica uniek zijn. Dat geldt zowel voor de sulfa’s, als voor de penicillines en cefalosporines. De omstandigheden waaronder alles heeft plaats gevonden en het grote aantal toevalligheden kennen hun weerga niet. … Read more
Het succes van de penicillines lokt een grote zoektocht uit naar micro-organismen met antibacteriële werking. Zijn er beter producerende schimmelstammen te vinden? Ja, die zijn er. Zo ontdekt de Italiaan Guiseppe Brotzu in 1948 in een rioolpijp aan de kust … Read more
Een nieuw boek van journalist Don Saladino vraagt onze aandacht voor de steeds grotere eenvormigheid van eetgewoonten op de wereld. Met grote gevaren voor onze voedselgewassen. De genetische diversiteit van voedselgewassen daalt heel snel. De ondergang van de Gros Michel … Read more
De snelle ontwikkeling van een eigen penicilline door Gist is bewonderenswaardig. En het vervolg is minstens zo indrukwekkend. Al in november 1945 wordt op overheidsniveau de vraag gesteld of Nederland zelfvoorzienend kan worden. En dat kan. De Gist en Kluyver … Read more
Integratie van PV in de economie wordt de grote opgave. Duurzaamheid in de keten wordt steeds belangrijker. Vroeger was het grote voordeel van zonne-energie dat deze hernieuwbaar was: zonder gebruik van fossiele brandstoffen. Nu moet PV doorgroeien naar volledig duurzaam, … Read more
De afgelopen decennia is zonne-energie (PV) enorm gegroeid; er zijn veel meer toepassingen gekomen en de productie is sterk opgeschaald. De kosten zijn drastisch en spectaculair gedaald. De ambities voor zonne-energie zijn ongekend. Zegt Wim Sinke: ‘In de 40 jaar … Read more
Bij Gist zijn er drie hoofdrolspelers in de succesvolle ontwikkeling van antibiotica. Professor Kluyver als adviseur. François Gerard Waller als bedrijfsleider. En doctor Andreas Querido. Querido (1922) is verreweg de jongste. Hij heeft zijn opleiding gehad op het Pasteur Instituut … Read more
Drijvende eilanden als long van een meer. Gemaakt van mycelium, zaagsel en rietzodden. Een eiland sterk genoeg om op te lopen en toch flexibel genoeg om mee te bewegen met de golven. Naar een ontwerp van Erik Hobijn worden deze … Read more
Nederland is al drie maanden bezet voordat het Oxford team zijn eerste doorbraken boekt. En vanaf 1943 is er een verbod van de geallieerden op publicaties over penicilline. Toch geneest de Nederlandse Gist- en Spiritusfabriek in Delft al in november … Read more
De aarde warmt op; en bij die opwarming worden steden nog eens extra getroffen. Bebouwing houdt ingestraalde warmte vast. Steden moeten dringend worden vergroend, al was het alleen maar om hen leefbaar te houden. Groene daken zijn daarbij een belangrijk … Read more
In 1943 stellen de geallieerden een embargo in voor nieuws en publicaties over penicilline. Het onderwerp wordt tot militair geheim verklaard. Maar de rest van de wereld heeft al wel kennis genomen van de juichende persberichten in Engeland en Amerika, … Read more
Deze zomer is de wereld opgeschrikt door rampen, waarschijnlijk veroorzaakt door klimaatverstoring. Wanneer zal de wereld serieus werk gaan maken van het beteugelen van broeikasgassen? Nederlandse onderzoekers hebben daartoe een nieuw instrument voorgesteld: de koolstofketenregeling. Een middel waarmee producenten van … Read more
Lux Research, een internationaal onderzoeksbureau gevestigd in Boston, heeft een rapport uitgebracht over beleid inzake duurzame materialen. Wat zijn de meest doeltreffende beleidsinstrumenten op dit terrein? Duurzaam-heid wordt steeds belangrijker Het nieuwe rapport van Lux, ‘Predicting Policy for Sustainable Materials’, … Read more
De eerste en meest spectaculaire periode in de vroege ontwikkeling van penicilline loopt op zijn einde. De samenloop met de Tweede Wereldoorlog heeft alles extra zwaar aangezet. We sluiten deze periode af met een doorkijkje naar de verdere lotgevallen van … Read more
De chemie kan niet zonder formules. Zo veel mogelijk proberen wij het verhaal van de strijd tussen chemie en bacterie in woorden over te brengen; met af en toe een verhelderend plaatje. Deze aflevering staat bol van de formules, met … Read more
Op 27 augustus 1942 publiceert de Times een redactioneel artikel over de geweldige prestaties van penicilline. De krant doet een oproep aan de overheid om de industriële productie spoorslags ter hand te nemen. En nu gebeurt waar Florey bang voor … Read more
Eind 1941 gaat Heatley aan de slag bij Merck. Er komt een uitvoerige correspondentie met Florey op gang. En Florey ontvangt een enorme doos uit Amerika. Hij is er zeker van dat er de lang verwachte kilo penicilline in zal … Read more
Waarom zijn de ‘groene’ gebieden in onze steden vaak zo eenvormig? Waarom domineren de groene vlakken zonder lokale eigenschappen? Alleen maar leuk om naar te kijken en handig om te beheren, maar zonder enige waardevolle biodiversiteit? We kunnen het anders … Read more
De oorlogsomstandigheden maken het Florey onmogelijk geld of middelen bijeen te brengen voor verdere opschaling van zijn penicillineproductie. Hij denkt voorlopig aan een kilo genoeg te hebben. Daarvoor is zo’n 5.000 m3 kweekvloeistof nodig. Aan alles is gebrek en voor … Read more
Het Oxford team moet geregeld dierproeven of klinische programma’s aanpassen of onderbreken vanwege een tekort aan penicilline. Ook penicilline teruggewonnen uit urine is niet altijd voldoende. Door de oorlogsomstandigheden moeten ze enorm improviseren. Veel transport gaat per fiets, vaak in … Read more
De consumptie van vlees op de wereld blijft groeien. Mensen eten meer vlees naarmate zij welvarender worden. Maar vleesvervangers worden populair. Ze zijn in de mode; en ze hebben een veel kleiner milieueffect dan vlees. Bovendien worden vleesvervangers steeds beter. … Read more
In april en mei 1940 test het Oxford team zijn bruine poeder op onder meer katten, konijnen, ratten en muizen. De dieren blijven gezond. Verder blijkt injectie de beste toedieningsvorm. Via de maag gaat de werking verloren. De plaats van … Read more
Vier grote vragen hebben het onderzoek in Oxford aan penicilline bepaald. We behandelen ze één voor één. 1. Hoe kweken we zoveel mogelijk schimmel met een maximale productie aan penicilline? 2. Welke schadelijke bacteriën kunnen we met penicilline bestrijden? 3. … Read more
The Conversation besteedde onlangs aandacht aan de mogelijkheden van gentechnologie voor oorlogsdoeleinden. Zeker, er zijn internationale verdragen die zulke mogelijkheden beperken. Maar technologie ontwikkelt zich voortdurend. Landen proberen steeds om de grenzen van de toegestane mogelijkheden op te zoeken; verdragen … Read more
Productie en zuivering van penicilline zijn uiteindelijk gelukt aan een team van de Universiteit van Oxford. Een vreemd team echter; het vormt nooit een eenheid. We hebben het over Ernst Chain, Howard Florey, Norman Heatley, Margaret Jennings en Edward Abraham. … Read more
Deze maand, voor publicatie van hun NZE2050 scenario, stelde de International Energy Agency zijn verwachtingen voor zonne- en windenergie sterk naar boven bij. Terwijl zij dit ook al hadden gedaan in hun World Energy Outlook 2020. Zon-PV is nu ‘de … Read more
Uniek: het Internationaal Energie Agentschap (IEA) publiceerde deze maand zijn NZE2050 scenario, naar netto nul uitstoot van kooldioxide in 2050. Nodig voor een klimaatstrategie waarbij de wereldtemperatuur niet sterker stijgt dan 1,5oC. NZE2050 wijkt sterk af van eerdere IEA documenten. … Read more
De metafoor van de voetbalwedstrijd past wel bij ons thema. Voetbal is oorlog, nietwaar? Project ‘100 jaar antibiotica’ Aflevering 14. Raadsels en toeval Aflevering 15. Antibacteriële middelen uit het verleden Aflevering 16. De Sulfa’s staan voor Aflevering 17. Het Oxford … Read more
Marihuana en cannabis roepen nog steeds controverses op. Steeds meer landen, en staten in de VS, hebben beperkingen aan het gebruik van cannabis opgeheven. Maar de effecten op lichaam en geest van de mens zijn nog lang niet duidelijk. Deels … Read more
We hebben altijd geleerd dat Alexander Fleming de penicilline heeft ontdekt; maar stoffen die op penicilline lijken zijn al eeuwenlang gebruikt. We zouden deze historische praktijken zelfs als inspiratie kunnen gebruiken voor nieuwe therapieën. Vooral om resistentie te overwinnen, het … Read more
Leer van koeienhuid is aantrekkelijk voor consumenten en goed geprijsd. Maar de leerproductie heeft belangrijke negatieve gevolgen voor mens en milieu. Dieren leven vaak in slechte omstandigheden; de sector gebruikt veel land en stoot veel broeikasgassen uit. Bij het bewerken … Read more
Hoe is die penicillineschimmel nu precies in de petrischaal van Alexander Fleming terecht gekomen? En waardoor waren de omstandigheden op dat moment zo gunstig voor het doden van de stafylokokken? Tot op de dag van vandaag is dat niet precies … Read more
We zijn steeds slimmer geworden. Slimheid die zich uit in subtiliteit: we hebben steeds minder energie en hulpmiddelen nodig om een gewenst resultaat te behalen. En dat is maar goed ook, want onze planeet kan de welvaartsgroei bijna niet meer … Read more
Het verhaal van de ontdekking van penicilline door Alexander Fleming is algemeen bekend. Bij terugkomst van vakantie op 3 september 1928 ziet hij in een petrischaal met een kweek van bacteriën (stafylokokken) een plek waar geen bacteriën groeien; er groeit … Read more
Had je gedacht dat genetische modificatie (uitwisseling van genetisch materiaal) kunstmatig was? Alleen gedaan door de mens? Uit nieuw onderzoek blijkt nu dat uitwisseling van genetisch materiaal vaak voorkomt zelfs bij hogere planten. En zelfs tussen tamelijk verschillende soorten. Vooral … Read more
De titel van de vorige aflevering (Hoogmoed komt voor de val) doet onvoldoende recht aan het grote belang van de sulfa’s voor de verdere ontwikkeling van de medische chemie. In feite luiden de sulfa’s juist een nieuw tijdperk in de … Read more
Zeewier wordt momenteel vooral geteeld in Azië. Maar de Noordzee, tussen Engeland en het Europese continent, is een aantrekkelijke plaats voor zeewierteelt. Deze tussenzee is rijk aan voedingsstoffen. Zeewier kan voedsel leveren, nuttige stoffen en biogas. Er zijn nog wel … Read more