Twee factoren worden steeds weer onderschat in het energiebeleid: de mogelijkheden van efficiënter energiegebruik (check hier) en die van duurzame energie. In onze eerste column zagen we dat belangrijke voorspellers de groei van de vraag overschatten. Wij voorzien dat de … Read more
Twee factoren worden steeds weer onderschat in het energiebeleid: de mogelijkheden van efficiënter energiegebruik (check hier) en die van duurzame energie. In Parijs hebben wereldleiders uitgesproken dat zij de opwarming van de aarde willen beperken tot 2 oC of minder. … Read more
Biobased is eigenlijk een tak van circulair, zegt Daan Bruggink van ORGA architecten. De circular economy kent twee cirkels: de technische en de biologische. In de biologische cirkel zitten natuurlijk de echte natuurlijke materialen : hout, riet, houtvezel, vlas, enzovoorts. … Read more
Een jaar geleden sprak ik op een symposium van Het Groene Brein Roots! een opleidingscoördinator van de lerarenopleiding van Hogeschool Rotterdam. Hij noemde dat hij bezig was met een ontwikkeling om onderwijs in duurzaamheid in het Voortgezet Onderwijs, het VO, … Read more
Duurzame materialen moeten keurmerken krijgen, zegt Daan Bruggink. Hij is ervan overtuigd dat ontwikkelaars in de bouw door het opnemen van duurzame materialen in keurmerken vanzelf over de streep worden getrokken. Energie bijvoorbeeld is al heel hoog gewaardeerd, zegt Daan, … Read more
In zijn boek The Revenge of Gaia (2006) bevestigt James Lovelock nog eens zijn idee dat de aarde, met zijn levende én dode natuur, een zelfregulerend systeem vormt. Een systeem dat nu tot het uiterste wordt beproefd door de mensheid, … Read more
Voor duurzaam bouwen moet je een team organiseren, zegt Daan Bruggink. Zo’n (bouw)team is niet nieuw, dat heeft hij niet zelf bedacht, maar daar wordt veel te weinig gebruik van gemaakt. Je hebt elkaars kennis nodig. De ontwerper heeft geen … Read more
Daan Bruggink, een van de vlaggendragers van duurzaam bouwen in Nederland, wil vooral natuurlijk bouwen. ‘Bij ORGA kijken we als eerste naar een natuurlijke vorm,’ zegt hij. ‘Ten tweede naar natuurlijke technieken zoals biomimetica, biomimicry. Bijvoorbeeld, een ijsberenhuid is zwart … Read more
Wij schreven vorige week over de veelzijdige en biologisch afbreekbare plastic PHA. Het platform Agro-Papier-Chemie reageerde hierop: belichten jullie ook de valkuilen? Zie je het gevaar dat de meeste Nederlandse PHA-projecten bedoeld zijn om afval beter te verwerken, maar dat … Read more
PHA’s zijn een familie van natuurlijke kunststoffen – eigenlijk geen plastics maar energieopslag van micro-organismen. Een buitengewoon veelzijdige familie: we kunnen er zowel harde als zachte plastics van maken, zowel kristallijne als amorfe. En, heel belangrijk: alle leden van de … Read more
‘In de landbouw is veel diversiteit verloren gegaan waardoor bodems minder ecosysteemdiensten leveren,’ zegt Louise Vet. ‘We kunnen dat pas sinds kort vaststellen, nu we bodems op hun DNA-profiel kunnen analyseren. We hebben de black box van de bodem geopend, … Read more
Bij de Bio-Based Products World conferentie, in maart in Amsterdam, troffen twee voordrachten mij als erg belangrijk voor onze tijd: die van Tom Domen (Ecover) en van Caroline Laurie (Kingfisher). Deze bedrijven bewegen zich op de consumentenmarkt, en hebben kennelijk … Read more
De wereldproductie van katoen zal niet meer toenemen, las ik de laatste tijd een paar keer – vooral doordat het gewas veel water nodig heeft. Maar we weten zeker dat de wereldvraag naar garens voor kleding zal blijven groeien, vooral … Read more
Stelt u zich een stad voor waarin hout symbool staat voor wolkenkrabbers, en houten gebouwen uitsteken boven andere van staal en beton. Met deze visie wordt niet alleen een kanttekening geplaatst bij de populariteit van staalbouw, deze formuleert ook een … Read more
Bamboe is een veelbelovende groene grondstof. Hij wordt niet alleen veel gebruikt als bouwmateriaal (naar schatting een miljard mensen wonen in huizen van bamboe), we kunnen er tegenwoordig ook kleding van maken en sommige soorten zijn eetbaar. Het is één … Read more
Veel maatschappijdeskundigen beroepen zich op fundamentele natuurwetten om hun argumenten kracht bij te zetten. Prima, zolang hun interpretatie ook wetenschappelijk aan de maat is. Daar ontbreekt het helaas nogal eens aan. Economen beschouwen de planeet aarde als een gesloten systeem … Read more
‘We maken te weinig gebruik van afval,’ zegt Eva Gladek, CEO van het in Amsterdam gehuisveste Metabolic. Afval is een belangrijke grondstof voor een circulaire economie. De belangrijkste uitdaging in het gebruik is niet technisch maar juridisch, alhoewel grote bedrijven … Read more
Metabolic is een rijzende ster in het veld van circular economy consulting in Nederland. Recente projecten van het nog maar in 2012 opgerichte bedrijf zijn onder andere biologisch herstel van een industriegebied en een studie voor WNF naar de impact … Read more
Groene chemicaliën hebben het moeilijk door de lage energieprijzen. Groene drop-ins kunnen maar moeilijk concurreren met petrochemicaliën. Dat versterkt de positie van specifieke groene platformchemicaliën. Bedrijven die zich toeleggen op nieuwe groene chemicaliën als FDCA (furaandicarbonzuur) bewijzen dat; en ook … Read more
Het Duitse nova-Institut heeft de eerste alomvattende marktstudie gepubliceerd over het verbruik van composteerbare en biologisch afbreekbare plastics in Europa, zo kondigde directeur Michael Carus aan op de 9e Internationale Conferentie over Biobased Materialen, die het instituut deze week organiseerde … Read more
Natuurvezelcomposieten zijn plastics versterkt met natuurlijke vezels: doorgaans van hout, bamboe, vlas of hennep. Zij worden steeds meer toegepast in gebruiksartikelen als behuizingen van horloges, speelgoed, kammen en bakjes. Deze composieten voelen aan als kwaliteitsproducten en zien er ook zo … Read more
De ontwikkeling van nieuwe kunststoffen is een langdurig en sterk onderschat proces, zegt Jan Ravenstijn. De ontwikkeling van nieuwe kunststoffen, net als nieuwe medicijnen, kost ruwweg 20 jaar en $ 1 miljard. Daarom zal het nog wel even duren voordat … Read more
In discussies over genetische modificatie zorgt de naam Monsanto altijd voor controverse. Voor- en tegenstanders kunnen beide zeer emotioneel zijn. Wij zullen betogen dat Monsanto de verkeerde afslag heeft genomen in de groene biotechnologie. Dit is het tweede artikel in … Read more
In aanloop naar Parijs 2015, de nieuwe grote klimaattop, publiceren onderzoekers veel scenario’s over het terugdringen van broeikasgassen. In de loop van de jaren zijn deze pessimistischer geworden. Naarmate de wereld adequate maatregelen langer uitstelt, moet zij harder gaan ingrijpen … Read more
Ecomodernisme! Het zou een doorbraak kunnen betekenen in de patstelling tussen voorstanders van economische groei en hen die radicale veranderingen voorstaan, bijvoorbeeld ter voorkoming van klimaatrampen. De term combineert elementen van beide kanten. Daarom begon ik met hoge verwachtingen ‘An … Read more
Met haar boek ‘De natuur als uitvinder’ heeft Ylva Poelman fraai de bionica neergezet als het vak van de toekomst. Bionica is leren van de natuur: het toepassen van succesvolle oplossingen uit de natuur – miljarden jaren aan innovatie gratis … Read more
Cascadering is de jongste beleidsterm voor meervoudig gebruik van biomassa: een gebruik waarin biomassa ‘boven in’ begint, als materiaal (zoals als meubel of groene plastic) en eindigt in de goedkoopste vorm: als energie. Cascadering wordt in beleidskringen breed ondersteund, althans … Read more
Consumentenelektronica vormen een snel groeiende bron van afval. Mobiele telefoons, tablets en dergelijke worden typisch gemaakt van niet-afbreekbare plastics uit fossiele grondstoffen, en deels uit milieuschadelijke materialen. Een nieuw ontwikkelde chip, waarin de metalen ondergrond vervangen is door microvezels van … Read more
Soms lijkt alle fascinatie voor moderne technologie zich te concentreren op ICT: robots, zelfsturende auto’s, mobiele telefoons met hun apps. De groene chemie, net zozeer een doorbraaktechnologie, komt nauwelijks aan bod en is toch al bijna 20 jaar in ontwikkeling. … Read more
Duurzaamheid, het woord is zo vaak gebruikt dat sommigen al een tijd lang zoeken naar alternatieven. Maar op vele plaatsen inspireert het perspectief van duurzaamheid gelukkig nog altijd; zoals in het onderwijs, gezien de vele leergangen, cursussen, masters en prijzen … Read more
Een van de discussies op de Bio!Pac conferentie, georganiseerd door Bioplastics Magazine en Holland Bioplastics vorige week in Amsterdam, ging over biologisch afbreekbaar versus biobased (gemaakt uit groene grondstoffen). Bioplastics, waarover de conferentie ging, zijn lang niet allemaal biologisch afbreekbaar. … Read more
Wie niet in de toekomst gelooft, kan er maar beter helemaal niet aan beginnen. Hoe vaak heb ik niet lezers van ons boek ‘Groene Groei’ horen zeggen: ‘wat jullie willen kan helemaal niet, veel te optimistisch, je denkt toch niet … Read more
Vandaag, 22 april, is Mother Earth Day. De dag wordt internationaal gevierd, en ondersteund door de Verenigde Naties. Het thema van dit jaar is: ‘Nu moeten wij de leiding nemen’. ‘De grote beslissingen die voor ons liggen,’ aldus VN secretaris-generaal … Read more
Er is iets raars aan de spanning tussen duurzaamheid en efficiëntie: het lijkt alsof bij deze twee concepten ook twee verschillende talen horen. Uit het boek “The Master and his Emissary” van Iain McGilchrist (1,2) blijkt dat dit wel eens … Read more
Vorig jaar nam Ecover een moedige beslissing. Het besloot palmolie (bekend om zijn slechte duurzaamheid) af te danken als grondstof voor veel van zijn schoonmaakmiddelen, en te vervangen door een olie, ook gemaakt uit groene grondstoffen, met behulp van genetisch … Read more
Het Myco Design Lab van de Amsterdamse (internationale) kunststichting Mediamatic verbindt de werelden van industrie en kunst. Dit programma gaat over alles wat wij kunnen doen met mycelium, de veelal ondergrondse schimmeldraden die het vegetatieve deel van schimmels vormen. Het … Read more
In de toekomst zullen we onze materialen misschien niet meer blazen of spuitgieten, maar laten groeien. Tenminste, als we kiezen voor mycelium, het groenst mogelijke materiaal: uit groene grondstoffen, groeiend op elke ondergrond (vooral op afval), en volledig afbreekbaar in … Read more
Er is niets mis met bio-energie; er is iets mis met de ambities die zijn voorstanders ermee hebben: het klimaat te redden. Want daarvoor zijn hoeveelheden biomassa nodig die land- en bosbouw niet kunnen produceren; of alleen ten koste van … Read more
Bioraffinage van insecten. Bijna onvoorstelbaar, een paar jaar geleden. En toch volop in ontwikkeling. De producten ervan komen binnenkort op de markt. De wereld van insecten zal leiden tot vele verrassende toepassingen. De verrassende wereld van insecten Soms kom je … Read more
De voedselvoorziening moet absolute prioriteit hebben, ook in een biobased economy. Zegt Rudy Rabbinge, emeritus hoogleraar duurzame ontwikkeling en voedselzekerheid aan Wageningen UR. Daarom wil Rabbinge geen biobrandstoffen uit de landbouw maar wel hoogwaardige producten als vitaminen en bioplastics. De … Read more
Gemeentes verklaren zich ‘schaliegasvrij’. Pure symboolpolitiek. Ze weten heel goed dat ze hier geen zeggenschap over hebben. Kennelijk hebben ze het (naïeve) idee dat zo’n uitspraak milieuproblemen door gaswinning zal voorkomen, en de komst van duurzame energie zal versnellen. Maar … Read more
Onze planeet warmt op. Dat is ruim voldoende bewezen. CO2 is de grootste oorzaak daarvan, dat weten we ook zeker. Dat onze welvaart en energiehonger dit hebben veroorzaakt kunnen we ook al niet meer ontkennen. Maar de vraag of de … Read more
De afgelopen tien jaar hebben een zeer onevenwichtige ontwikkeling laten zien in de mondiale sector van zonnecellen. China heeft in snel tempo zijn productiecapaciteit uitgebreid, waardoor het de nieuwste technologie kon toepassen en schaalvoordelen kon bereiken. Maar uiteindelijk leidde dit … Read more
Toen ik kind was gingen we meestal met de auto op vakantie naar Frankrijk. Voor de lange reis namen we dan pakjes appelsap mee: die van drie in een verpakking en met glimmende folie waar je rietje doorheen moet. Dat … Read more
Naarmate bedrijven duurzamer willen worden, kunnen hun klanten juist wel eens kritischer worden over hun prestaties, en vragen gaan stellen die vroeger nooit aan de orde kwamen. Dat is tenminste de ervaring van Ecover. Zijn deze flessen gemaakt van suiker … Read more
In deze serie hebben we drie ontwerpregels besproken: verlaag kapitaalkosten en schep banen, wees zuinig met materialen, en behoud structuur. Onze laatste richtlijn, het draait om elegantie, omvat deze eerste drie en voegt er ook nog iets aan toe. In … Read more
De petrochemische industrie ontleedt zijn grondstof in zijn meest eenvoudige onderdelen, en begint daarna met het opbouwen van de zo gewonnen ‘bouwstenen’ tot de gewenste producten. De groene industrie zal nooit concurrerend kunnen zijn als zij dezelfde logica volgt. Deze … Read more
De groene industrie moet niet de structuur van de petrochemische industrie overnemen: die structuur is een eeuw lang geoptimaliseerd, specifiek voor deze grondstof. Om te kunnen concurreren moet de groene industrie vooral zuinig omgaan met materialen: alle bestanddelen gebruiken, en … Read more
‘Duurzaamheid is vaak niet alleen beter maar ook goedkoper. Met duurzame technologieën bouwen we lokale systemen met veel lagere beheerskosten. Dat is de basis voor een technologische transitie waarmee onze aarde op duurzame wijze wel tien miljard mensen kan herbergen. … Read more
Wie spreekt over een duurzame toekomst voor Europa, denkt bijna altijd aan de energievoorziening. Dat is eenzijdig. Aan de ene kant verhevigt de strijd om energie zich nog steeds, want de gevestigde belangen worden nu pas bedreigd, veertig jaar na … Read more